Feljton
OBNOVA SRPSKE DRŽAVE U NOVOM VEKU
* Ko je bio srpski car Jovan Crnojević, poznat u istoriji kao Jovan Nenad Crni * Zašto je Subotica dobila ime po srpskom plemiću Suboti Vrliću * Zbog čega je pokušaj Đorđa Brankovića za uspostavljanje srpske države na teritoriji Austrijskog carstva dostojan poštovanja * Ko je bio Gavril Stefanović Venclović, prvi srpski novovekovni prosvetitelj * Politička dimenzija života i dela prvog srpskog istoričara Jovana Rajića * Ko su sve bili prvi zagovornici obnove srpske države * Kako je kult Nemanjića postao temelj srpskog nacionalnog preporoda i inspiracija Karađorđu za stvaranje buduće države * Zbog čega je sloboda Karađorđu bila ideja vodilja celog života * Na koji način je Dositej Obradović uneo prosvetiteljski duh u politiku Srba
Tekstovi
FELJTON - HUMANOST KAO PREDUSLOV ZA SLOBODU JEDNOG NARODA: Oni koji se dignu kad padnu, više vrede od onih koji nikada nisu padali
KAO mesto rođenja i života kneza Ivana Kneževića navode se u literaturi jedno od dva mesta u Semberiji, inače nedaleko jedno od drugoga - selo Popovi ili selo Dvorovi.
05. 09. 2024. u 18:00
FELJTON - STVARANJE DRŽAVE POČELO JE GUSLARSKIM PESMAMA: Kad se žrtvuju, ljudi od vlasti to rade uglavnom zato da bi dobili još više vlasti
PESME Filipa Višnjića su ujedno izvrsna, dobro osmišljena analitička građa u kojoj se precizno utvrđuju uzroci ustanka, društvene i političke okolnosti u kojima se on zbiva, način vođenja oslobodilačke borbe, razlozi gubljenja daha revolucije i najzad njenog privremenog kraha.
04. 09. 2024. u 18:00
FELJTON - SRPSKOM NARODU SLOBODU NUSU DONELE VELIKE SILE: Filip Višnjić, "Srpski Homer", bio je ujedno i duh i jezik srpske revolucije
KARAĐORĐE je smatrao da slobode nikada nije previše. Jedan razbarušeni, narodni koncept slobode koji je reprezentovao Karađorđe ne samo svojim političkim zahtevima, već i svim svojim bićem i držanjem bio je suprotan interesima svih velikih i malih sila u srpskom okruženju.
03. 09. 2024. u 18:00
FELJTON - KARAĐORĐEVA POLITIČKA MISAO I VIZIJA DRŽAVE: Sloboda je za vožda bila vodilja, smisao njegove borbe, srž njegovog života
KAD politički mit, čak i onaj koji je stvaran sa najboljom namerom, obavije jedan važan istorijski događaj kao što je bio Prvi srpski ustanak, ceo taj događaj, uključujući i ideje njegovih vođa, izgubi vizuru istine i utone u interpretativne magle koje služe dnevno političkim potrebama.
02. 09. 2024. u 18:00
FELJTON - USTANICI SHVATAJU ZNAČAJ RAZVOJA ŠKOLSTVA I NAUKE: Devetnaesti vek je bio od retkih, u kome su Srbi pokazali da mogu da se slože
DOSITEJ je često i sa namerom pokuđivanja, prećutno ili javno od mnogih tretiran kao mason.
01. 09. 2024. u 18:00
FELJTON - MUDRI SAVETI I UPUSTVA ZA MODERNIZACIJU SRBIJE: Procena Dositejeva je bila da ustanicima ne ide u račun kvarenje odnosa sa Bečom
SA iskrenim patriotskim oduševljenjem ostareli Dositej ustanicima prvo poklanja pola svoje životne ušteđevine za potrebe ustanka, pre svega za nabavku oružja.
31. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - STRAHOVI I BRIGE ZBOG NESLOGE VOĐA USTANKA: Dositej u Beogradu nije prodao nijednu od svojih knjiga koje je Srbima doneo iz daljine
MNOGO toga od Dositejevih političkih ideja se nije ostvarilo ni za njegova života ni posle njegove smrti.
30. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - PROSVEĆIVANJE NARODA UZ USTANIČKE PLOTUNE: Glavne karakteristike Dositejeve političke misli su bili prosvetiteljstvo i rodoljublje
U PRVOJ fazi svog političkog promišljanja Dositej sebi dozvoljava oduševljenje tuđim vladarima, što mu nije toliko za zameriti koliko to čine Skerlić i drugi jer Dositej "svog", odnosno nacionalnog vladara niti je imao, niti ga je mogao u tom vremenu ni u najluđim snovima zamisliti, ali u drugoj fazi, kad okolnosti otpočinjanja srpskog nacionalno-oslobodilačkog ustanka neminovno rađaju nacionalno vođstvo i vođu, on je upravo taj koji srpskim ustanicima savetuje uzdizanje, poštivanje i strogi sled samo svoga, nacionalnog vođe i vladara.
29. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - FRANCUSKA REVOLUCIJA I AUSTRIJSKO-TURSKI RAT: Dositej je već u mladosti odbacio crkvenu varijantu sputavanja individualne slobode
VEĆ jedan broj ranih i ceo niz poznijih Dositejevih opservacija, promišljanja i zaključaka ukazuju da je imao razvijenu političku misao i osoben politički pogled i pre nego što se u jesen svog života počeo praktično baviti politikom u svojstvu visoko pozicioniranog nacional-revolucionara.
28. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - PRVE IDEJE O UJEDINJENJU SRBIJE, CRNE GORE I BOSNE: Ustanici su 1807, poslali poruku Turcima: "Srbija sebe smatra potpuno nezavisnom"
DO SRPSKE revolucije, koja je sprovedena kao socijalna i demokratska pod vođstvom Karađorđa, budući da je omogućila eksproprijaciju državne zemlje u korist ustaničkih seljačkih masa i slobodu pojedincu ukoliko se borio protiv Turaka, a oslobođenima bratstvo, projekte o ponovnom uspostavljanju srpske (ali uvek kao vazalne) države koji su nastajali van Srbije.
27. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - SRBI SE VRAĆAJU NA VELIKA VRATA NA ISTORIJSKU SCENU: Stvaranju Srbije je doprinelo održavanje istorijske svesti o veličini Nemanjića
MLADO srpsko građanstvo zadugo je ostajalo razapeto između imitiranja Evrope i svoje teško zaboravljive istorije, ali to je rađalo i žeđ za novim i ujedno i potrebu za narodnom pesmom, koja se u tim vremenima priprema i izvođenja brojnih buna i ustanaka tematski uglavnom držala nacionalne političke istorije.
26. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - U CELOJ DALMACIJI PEVANE PESME O KRALJEVIĆU MARKU: Duhovno zadremala nacija je zahvaljujući pravoslavnoj veri održavala svest o sebi
IZRAZ novovekovni za srpske političko-književne prilike označava period, koji, mada duhovno začet dosta ranije, materijalno počinje sredinom XVIII veka, ne samo zbog zaostajanja u razvoju srpske kulture, nego i zbog svojevrsnog „praznog perioda“ u istoriji političkih ideja kod Srba koji su nekoliko vekova vodili sveokupirajući bitku za goli život.
25. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - SRPSKE DINASTIJE NESTALE ZBOG VLADARSKIH GREHOVA: Crkva je znala šta su moć, vlast i država, tri najbitnije političke kategorije
ONO što savremeni ocenjivači prosvetiteljstva smatraju retkim, ponudio je upravo Rajić svojim delom – koliko samo on puta poziva čitaoca da sam odredi svoju kontemplativnu putanju ka ispravnom sudu o nekom istorijskom događaju i, naročito, o njegovim posledicama!
24. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - ISTORIJA POSMATRANA IZ UGLA POLITIČKI PORAŽENOG NARODA: Tuđi pisci, kada su pisali o Srbima, činili su to sa klevetanjem i prezirom
TROTOMNA “Istorija” Jovana Rajića, objavljena 1794. i 1795. u Beču, četvrt veka nakon što je napisana, dobija pun političko-filozofski smisao ako se razume ne samo kao konstatacija izgubljene slobode, već i kao poziv za traganje za njom, kao nečim od Boga utvrđenim. Iz Rajićevih spisa se vidi i njegova vizija društva.
23. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - NAROD BEZ PISANE ISTORIJE NE MOŽE STVARATI DRŽAVU: Narod koji ne zna svoju istoriju nije politički ravnopravan aktivnam narod
TEORIJSKA paradigma Jovana Rajića bi se mogla definisati kao istočna varijanta prosvetiteljstva ukrštena sa zapadnim racionalizmom, što se da razumeti ako se zna da je Rajić glavno obrazovanje stekao u Kijevu gde je tada preovladavao duh zapadne skolastike.
22. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - ODBRANA SRPSKE VERE I NARODNOG IDENTITETA: Beč je smatrao da Srbima pripada status tolerisane, a ne i ravnopravne nacije
POTREBA da se osvetli politička dimenzija života i dela našeg prvog istorika Jovana Rajića (1726 -1801) je nesporna, ali je u izrazitoj disproporciji sa ekspresivnim i kvantitativnim mogućnostima jednog teksta sa ovakvom namenom.
21. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - GAVRIL PISAO NA NARODNOM JEZIKU STO GODINA PRE VUKA: Delom Gavrila Venclovića srpsko slovenska književnost se otela od srednjeg veka
OD POČETKA četvrte decenije 18. veka pa sve do svoje smrti 1749. godine Gavril Stefanović Venclović je nastojao da svoje besede isključivo piše "čistim narodnim jezikom" i to ćirilicom, iako je sa tim naumom počeo znatno ranije.
20. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - AUSTRIJA SE PROTIVI VELIKOJ SEOBI SRBA: Srbi su prolivali krv za tuđe, Austrijsko carstvo, ali su sve vreme sanjali i o svom
NE SAMO materijalno već i duhovno siromaštvo Srba, neukost koja je podsticala neslogu, kao i nemanje vođe sa jasnom vizijom srpske budućnosti na tlu austrijskog carstva, pre svega na tlu Ugarske, bili su po Gavrilu Stefanoviću Vencloviću teško otklonjivi iz političkih razloga.
19. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - SRPSTVO U EGZILU OSTAJE BEZ SVOJIH PREDVODNIKA: Nemci i Mađari su potcenjivački pristigle Srbe smatrali za "doskitali" narod
SVEŠTENIČKA karijera i spisateljstvo Gavrila Stefanovića Venclovića započinju u prvim decenijama 18. veka kada su pristigli Srbi sa izuzetkom malobrojne vlastele bili ne samo siromašni, već i potcenjivački smatrani od strane Nemaca i Mađara za "doskitali" narod iako su vekovima pre toga Srbi u velikom broju živeli na tlu austrijskog carstva .
18. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - OČUVANJE SLAVNE PROŠLOSTI KOJU JE TKALA LOZA NEMANJIĆA: Životni put Brankovića simbolizuje sudbinu celog srpskog naroda u tom vremenu
ANGAŽOVANjE Đorđa Brankovićevo za „srpsku stvar“ pokazuje da je on i kao sužanj ostao potpuno veran svojim idealima stvaranja nezavisne srpske države.
17. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - SMRT MIRI PATRIJARHA I NESUĐENOG DESPOTA: Grof je u zatvoru napisao prvo srpsko novovekovno istorijsko delo Slaveno-Serbske hronike
GROF Đorđe Branković je ostao da čami u zatvoru doživotno, sigurno i zato što je, iako zatočen, i dalje ipak pokušavao da deluje kao vladar.
16. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - STRAH BEČKOG DVORA OD OBNOVE SRPSKE DRŽAVE: Čuveni raskoli među Srbima nisu mimoišli ni ovu epizodu njihove istorije
U BEČU je austrijski državljanin, a Srbin, Đorđe Branković predao austrijskom caru predstavku koja je zapravo bila svojevrsni projekt o oslobođenju balkanskih hrišćana od Turaka, kojeg bi zajedno izvršile austrijska vojska i narodni ustanici.
15. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - BEČKE SPLETKE O POREKLU SRPSKIH DRŽAVOTVORACA: O caru Jovanu Nenadu Crnom srpski narod vekovima stvarao i održavao mitove
TITULU svetovnog vladara svih Srba, i to despotsku, Beč će dati posle pojave Nenada Jovana Crnog, jednom drugom odličnom ratniku iz redova srpskog naroda, kapetanu lake konjice Pavlu Bakiću , koji nije pokazivao ikakve političke ambicije, niti ima istorijskih tragova da je imao ma kakve državotvorne planove, što naravno ne znači da se oni nisu kod njega vremenom mogli stvoriti.
14. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - SRPSKI CAR ZAŠTITNIK SVIH SELJAKA I UBOGIH SIROMAHA: Jovan Nenad predvideo buduću Vojvodinu kao sastavni deo nove srpske države
POBEDE koje je Jovan Nenad nizao, prvo nad Turcima, a potom i nad Mađarima donele su mu oreol vojničke nepobedivosti i međunarodnu ratničku slavu.
13. 08. 2024. u 18:00
FELJTON - DRŽAVOTVORNI PLANOVI STAROG SRPSKOG PLEMSTVA: Austrijski vladar Ferdinand se Jovanu Nenadu pismeno obraćao kao caru
NEPREKIDNO naseljavanje Srba na levu obalu Dunava koje je trajalo vekovima i odvijalo se mahom spontano u kapilarnoj formi, naglo je intenzivirano nakon turskih pobeda nad srpskom vojskom na Marici i na Kosovu polju.
12. 08. 2024. u 18:00
