UZNESENJA PESNIKA KRSTIVOJA ILIĆA: Povodom zbirke "Krstovdan"

NA mapi srpske poezije druge polovine dvadesetog i, evo, u početnim decenijama dvadeset prvog veka, pevanje Krstivoja Ilića samoizgradilo se u veliku lirsku ispovest što zahvata u značenja i simboliku svega vidljivog i nevidljivog u životu, u opštoj ljudskoj i pesnikovoj rodnoj istoriji i sudbini, ali, takođe, i u sudbini samog pevanja kao prvog i poslednjeg izraza čovekove duše, čovekovih stvaralačkih moći.

Foto Privatna arhiva

Svet je lirski junak njegovih stihova. Od početka (od "Razdora u sluhu ruže", 1973) do najnovije zbirke "Krstovdan" ("Čigoja štampa", Beograd, 2021), peva on - uvek prodornim, svežim, novim jezičko-poetskim slikama i metaforama - o onom najtežem i najbolnijem: metafizici postojanja, stvaranja i umiranja.

Prefinjen liričar, majstor forme (tvorac nekolikih najlepših soneta savremenog srpskog pesništva), Krstivoje Ilić rano se potvrdio kao pesnik duboko uronjen, s jedne strane, u tradiciju samih vrhova srpske i svetske poezije, a s druge: u nasleđe uzvišene rodoljubivosti osvedočene susretom sa svetovnom i sa duhovnom srpskom povešću, sa pitanjima unutrašnjeg identiteta ličnosti i naroda. Pri tome su strepnja i samoća, a s njima melanholija kao vladajući ton, suštinsko egzistencijalno određenje lirskog subjekta sveukupnog Ilićevog stvaralaštva.

Na osoben, na način nov za Ilićevu dosadašnju poeziju, iskazuju to isto osećanje stihovi "Krstovdana", najmlađe njegove zbirke. U pesmi ne slučajno naslovljenoj "Krstivoje Ilić" kristališu ovo osećanje reči: "Kad se vreme vrati u oblik prastari, / pamtiće se čudna istorija stvari! / A ljudi, što strepe od večne samoće, / prolaziće kroz nju - kao senke noćne!"

O kojim to samotnicima, o kakvom zapravo svetu ovde pesnik peva?

"Krstovdan" Ilićev jedinstveno je komponovana zbirka. Izuzmemo li povlašćene pesme, prološku i epilošku, čiji smisao je epski i vuče ka istoriji, zbirku sastavljaju sve same pohvale: vinu, lirici, ljubavi, anđeoske, zavičaju - pet ciklusa. Kada se, međutim, shvati da su isključivi gosti krstovdanskog doma pesnici, i kada se vidi kojim se jezičko-poetskim znamenima oni upisuju u autorov duh, tematske odrednice iz naziva ciklusa ustupaju prvenstvo iskazima-amanetima visoke životne i metapoetske vrednosti nađenim u njihovim književnim opusima.

U prvom ciklusu ("Pohvale vinu"), takav značaj zadobijaju iskazi-signali: "prođe noć skuplja vijeka" (Njegoš), "vinogradi, zbogom umiljati" (Branko Radičević), Santa Maria della Salute (Laza Kostić), "Gospode: o, daj nam dnjes" (Drainac)... U dugom krugu ("Pohvale lirici") to su, među drugima, tu i tamo preinačeni ili pesničkim komentarom prošireni navodi odsudnih strofa Dučića, Crnjanskog, Raičkovića, Miljkovića, Noga... Citate celih stihova koje, kao drugu, obeležavaju i treću potcelinu ("Pohvale ljubavi"), karakterišu autorove setno-humorne, dijaloški strukturisane opaske inspirisane ljubavnim vizijama jednoga Zmaja, Disa, Milorada Mitrovića, Bećkovića, Danojlića, Dobrice Erića...

"Anđeoske pohvale" (četvrti krug) slave životni kao etički čin (Ćopić, Ćosić...) i kao uzvišeni duševno-duhovni izbor (Svetislav Mandić, mitropolit Amfilohije, Kusturica...). Završni, peti krug ("Pohvale zavičaju") vaspostavlja venac najizrazitijih stvaralaca rodnog pesnikovog podneblja (Vuk, Višnjić, Veselinović, Laza Lazarević, Stanimirović...) - znamenuje ih "strah od onoga što ima da se kaže" (Živodrag Živković) i protivrečna svest, saznanje da "u Bogu svaka stvar je živa / i sama svoju večnost piše" (Krstivoje Ilić).

Ovako doživljena i opisana, najnovija Ilićeva zbirka "Krstovdan" pristupa čitaocu kao svojevrsna sinovska hvala autorovim pesničkim ocima i uzorima. Njezin podnaslov je "Posvete i uznesenja". Pesme sabrane u "Krstovdanu" pre svega jesu to. Zato i obiluju u iskazima i umetničkim postupcima bez kakvih - jezički, zvučno, smisaono - lirske pohvale ni ne može biti, naime bez autentičnog doživljaja, bez radovanja i, prirodno, bez estetičkog postavljanja na najviše mesto.

Preporučujemo

Kultura

0 2

U BRANKOVINI, LIRSKOJ PESMI: Nije prirodno što se kazivanje o zajedničkom imenu i poreklu ređe ističe, čak se i sklanja

28. 09. 2021. u 18:11

Kultura

0 0

LIRIKA KOJU NIJE ZAPRLjALA POLITIKA: Predstavljena zbirka poezije Igora Mirovića u Subotici

08. 06. 2021. u 14:58

Kultura

0 0

PESNIK RETKOG KOVA: Danas razgovori o "poetičkim konceptima Milutina Petrovića"

15. 10. 2021. u 12:12

Kultura

0 3

RASKOŠ USMENOG PEVANjA KRAJINE: Antologija Srpske lirske narodne poezije sa područja Like, Banije, Korduna

12. 07. 2021. u 12:11

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije