SRBI IZMEĐU SRPSKE KOŠULJE I JUGOSLOVENSKOG KAPUTA: Zajednička država je nepovratna istorijska činjenica

OD početka postojanja pa do njenog kraja, država Južnih Slovena bila je istovremeno i predmet najvećeg podozrenja i svakojakih manipulacija s ciljem da se onemogući srpsko nacionalno, političko, pa čak i kulturno i jezičko jedinstvo

Foto: Muzej Jugoslavije/ Arhiv Jugoslavije/Fototeka Arhiva za likovne umetnosti/ Profimedija/ Muzej Avnoja u Jajcu/ Dokumentacije "Novosti" i "Borbe"

Šta je danas ostalo od Jugoslavije. Na ovo pitanje moglo bi se odgovoriti bar na dva načina. Konkretno, ostao je muzej na Dedinju i pored njega tzv. Kuća cveća, za koju se ni do danas ne zna ko je, odnosno šta je u njoj sahranjeno. Ako je Tito, a mnogi sumnjaju u to, onda se ne zna pouzdano ni da li je on tvorac ili grobar druge Jugoslavije. Ono što je nesumnjivo, vladao je tom Jugoslavijom apsolutno čitavih pola veka i pred kraj života doneo akt o njenom ukidanju - poznati i zloglasni Ustav iz 1974. Ali, što bi rekao Milošević svojevremeno - Tito je nesumnjivo istorijska ličnost i o njemu će svoj sud dati istorija. A dok istorija i istoričari o njemu uglavnom još ćute, iako postoji poprilična istorijska distanca - govorili su i pisali mahom novinari i publicisti, a to još nije istorijski verifikovano - vratimo se njegovom delu ili nedelu, Jugoslaviji.

Drugi odgovor je moguće tražiti u duhovnoj sferi: ostala je izvesna jugonostalgija kod jednog broja ljudi - i dalje dolazi pokoji autobus na pomenuto odredište na Dedinju sa raznim registarskim oznakama iz pojedinih mesta bivše Jugoslavije, a po novoj nomenklaturi, iz takozvanog Zapadnog Balkana. Obično je to o 25. maju i 29. novembru. I mimo toga, još uvek su živi ljudi koji su bili spremni da daju svoj život za Jugoslaviju i Tita, pa im se ne može sporiti pravo da se ne odriču svojih ideala iz prošlosti, bez obzira na nove činjenice i okolnosti. Za najveći broj ljudi, međutim, za novije generacije pogotovu, Jugoslavija je neka vrsta nepovratne istorijske činjenice, mrtve prošlosti, ako tako može da se kaže, dok je za jedan nemali broj ljudi to bila tragična greška srpskog naroda koja ga je dva puta koštala velikih žrtava, pa ako je za nauk i otrežnjenje - dosta je, ili, drugim rečima: bilo, ne povratilo se.

Kao i o Titu, i o Jugoslaviji su ocene i sudovi istoričara još uvek dosta suzdržani, oprezni i višeslojni, što samo po sebi ne mora da bude problematično i, ako ništa drugo, upućuje na sagledavanje i jedne i druge strane njenog postojanja. Ljubodrag Dimić, na primer, kaže da Jugoslavija nije bila slučajnost istorije. Neki drugi istoričari naglašavaju činjenicu da je Srbija, uprkos ogromnim ljudskim gubicima u Prvom svetskom ratu, jedina imala državotvornu tradiciju i kapacitet da objedini ostale južnoslovenske narode u zajedničku državu. Istovremeno i da ih oslobodi od austrougarske vlasti, što se kasnije zlonamerno izokretalo u nazovi novu nadređenost i okupaciju.

Foto: Muzej Jugoslavije/ Arhiv Jugoslavije/Fototeka Arhiva za likovne umetnosti/ Profimedija/ Muzej Avnoja u Jajcu/ Dokumentacije "Novosti" i "Borbe"

Ono što je bio najznačajniji doprinos Jugoslavije iz ugla srpskog naroda, kao najzaslužnijeg za njeno nastajanje i trajanje, bila je činjenica da se sav, kao najrasprostranjeniji i najmnogoljudniji slovenski narod na Balkanskom poluostrvu, našao pod jednim krovom, u jednoj državi. Od početka postojanja Jugoslavije, pa do njenog kraja devedesetih godina prošlog veka, ta činjenica je bila istovremeno i predmet najvećeg podozrenja i svakojakih manipulacija s ciljem da se onemogući srpsko nacionalno, političko, pa čak i kulturno i jezičko jedinstvo. Onemogućavana je i bilo kakva međusobna povezanost Srba, bez posredovanja i nadzora Hrvata u Hrvatskoj, Crnogoraca u Crnoj Gori, Muslimana u BiH, Albanaca u srpskoj pokrajini Kosovo i Metohija. Rečju, svuda gde su Srbi živeli, osim u užem delu Srbije, koja je veštim ustavnim manipulacijama Kardelja i Tita bila dovedena u stanje prinudne uprave od strane svojih pokrajina - Vojvodine i Kosova i Metohije. Taj i takav pravni i politički apsurd je bio nepoznat u evropskoj i svetskoj ustavnoj, pravnoj i političkoj praksi.

Tako se najveća prednost Jugoslavije ispostavila i kao njena najveća i kobna greška. Srpska politička elita i u prvoj, a naročito u drugoj Jugoslaviji, zadovoljavala se činjenicom da svi Srbi, posle mnogo vekova, prvi put žive u jednoj državi, ali su bili i neobazrivi i nemoćni pred činjenicom da su odeljeniji i podeljeniji nego da žive u različitim, i to neprijateljskim državama. Milorad Ekmečić taj problem ilustruje predlogom crnogorskog vojvode Sime Popovića Pašiću još 1917. - da se najpre ujedini Srbija, koja bi svojim granicama obuhvatala "sve što je naše", a da posle Slovenci i Hrvati, ako hoće u zajednicu sa Srbima - "dobro nam došli". Slično je, prilikom prisajedinjenja Banata, Bačke i Baranje Srbiji (Srem je to učinio dan ranije) govorio i Jaša Tomić: "Da mi najpre obučemo srpsku košulju, pa tek onda jugoslovenski kaput."

AVNOJSKE GRANICE PO HABZBURŠKOM MODELU

Istoričar mlađe generacije Nebojša Jovanović ističe još jedan apsurd prilikom formiranja Jugoslavije: da se Kraljevina Srbija ujedinila sa nepostojećom državom, tačnije sa "grupom građana", oličenim u Jugoslovenskom odboru i Narodnom vijeću Slovenaca, Hrvata i Srba, te da je to zapravo bila pravno nepostojeća činjenica. Uz to, kaže da je Tito potpuno promenio državnu ideju Jugoslavije i u nju selektivno vratio granice habzburških pokrajina, koje kasnije počinju da nose naziv "avnojske granice". Citirajući engleskog istoričara Tejlora, navodi da je Tito poslednji nosilac "habzburških relikvija" u posleratnoj Evropi.

Uz te "konstrukcione" i "fabričke" greške, Jugoslavija je bila država sa brojnim i opasnim neprijateljima i iznutra i spolja, da nije lako utvrditi ni koji su opasniji ni koji su brojniji. Možda treba početi od ustaša kao najkrvoločnijih, od čijih je "rukotvorina" stradalo na stotine hiljada, a možda i čitav milion Srba. Koliko su činjenice o tome, o Jasenovcima i Jadovnima, monstruozne i porazne, isto je toliko bio nakaradan i odnos jugoslovenskih vlasti prema genocidu na Srbima u NDH, koji se manifestovao u anticivilizacijskom ćutanju i zataškavanju, prigušivanju i zatrpavanju, čime se zločin samo nastavljao u poluprikrivenom vidu, da bi se razobručio u završnoj fazi razbijanja države u vidu "Oluje", "Bljeska" i etničkog čišćenja preostalih Srba iz "lijepe njihove".

Foto: Muzej Jugoslavije/ Arhiv Jugoslavije/Fototeka Arhiva za likovne umetnosti/ Profimedija/ Muzej Avnoja u Jajcu/ Dokumentacije "Novosti" i "Borbe"

Pokrovitelji svih tih zlodela prema Srbima i Jugoslaviji bile su velike sile, u prvom redu Nemačka, koja je samo postojanje Jugoslavije, prema pisanju "Frankfurter algemajne cajtunga", doživljavala kao svoju "najveću kaznu". I danas je Nemačka najtvrđi zagovornik nezavisne albanske države na tlu Srbije, kao što je, iz istih, antisrpskih razloga Austrougarska svojevremeno formirala Albancima i državu i naciju. Pa onda Katolička crkva, pa Kominterna i KPJ, i ko sve ne, da bi se na kraju na sve to naklatila i Amerika svojim bombama, rešena da neposlušnim, čitaj: slobodoljubivim Srbima, zauvek utuvi u glavu, kako je to tada govorio njihov sadašnji senilni predsednik, da nisu žrtve nego zločinci. Ko nam kaže!

Mi Srbi smo jedini branili Jugoslaviju tih devedesetih i dvehiljaditih godina, kao da nam je iz oka ispala. Odrekli smo se svoje države zbog Jugoslavije, zamalo i svog nacionalnog identiteta zarad jugoslovenstva, dva puta smo Hrvate i Slovence, ali i druge, prevodili sa pogrešne na pravu stranu istorije, opraštali im zločine i bili skloni da zaboravimo Jasenovac i jame zarad bratstva i jedinstva, i - šta nam je ostalo od svega toga, od Jugoslavije? Ostalo nam je otrežnjenje i povratak sebi, buđenje iz jednog košmarnog sna i razabiranje sveta oko sebe otvorenih očiju, bez ideoloških i bilo kojih drugih iskrivljenih naočara.

Čitavo to jugoslovensko iskustvo, a pogotovu tortura laži i nepravdi kroz koju smo prošli i još uvek prolazimo izlazeći iz njega, uči nas da se ne upuštamo olako u nove asocijacije po cenu dovođenja u pitanje sopstvenih slobodarskih etičkih vrednosti, ili, narodski rečeno - da ne prodajemo veru za večeru. Veliki Gete je, upravo zbog tog visokog etičkog kodeksa sadržanog u našem narodnom epu, učio "mali" srpski jezik kako bi mogao da ga doživi u izvornom i autentičnom obliku i sadržaju. Između onoga kako nas je video Gete i kako nas je Evropi i svetu predstavila bečka fabrika laži i mržnje početkom prošlog veka, treba da se držimo Geteovog vrednosnog kriterijuma i suda, nezavisno od toga koliko nas je ovo drugo pratilo do današnjih dana, a verovatno će još dugo u budućnosti.

Preporučujemo

Društvo

0 2

RUKOVODSTVU PARTIJE UZOR BILE SOVJETSKE REPUBLIKE: Za različite federalne jedinice uzete granice nastale u različitim istorijskim razdobljima

08. 12. 2022. u 17:00

Društvo

0 6

INSTRUKCIJE O ZAKLjUČCIMA AVNOJA STIGLE IZ MOSKVE: Srpski narod u Jajcu nije bio legitimno predstavljen

09. 12. 2022. u 17:00

Društvo

1 7

SLOVENCI ODBIJAJU DA SE BORE IZVAN SVOJIH GRANICA: Strah Tita i partije od većinskog naroda

06. 12. 2022. u 17:00

Društvo

0 3

JUGOSLAVIJA JE OBNAVLjANA "CEPANjEM" I DEGRADACIJOM SRPSTVA: Kriterijum na zasedanju u Jajcu - teritorijalna organizacija KP pre aprilskog rata

05. 12. 2022. u 17:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije