Manastir iz ruske bajke na planini kod Paraćina

BLESAK velikog krsta na stenama vrha Babe iznad manastira Lešje, koji sine kao zvezda kad na njega padne sunčev zrak, izdaleka privlači pažnju putnika koji prolaze dolinom Velike Morave. Čak i namernike koji nikad nisu čuli za srednjovekovnu Petrušku Svetu goru radoznalost privlači da skrenu sa auto-puta kod Paraćina i pređu desetak kilometara do planine na čijoj litici visoki zvonik i manastirska zdanja izdaleka izgledaju kao da lebde.

Prateći reku Grzu, regionalni put ka Zaječaru ulazi među visoke litice klisure koja vodi ka brdu na čijim se padinama ugnezdilo selo Lešje i nad njim manastir posvećen Pokrovu Presvete Bogorodice. Predanje kaže da je prvu crkvu na ovom mestu podigao Stefan Nemanja, koji je kraj lekovitih izvora vidao rane posle bitke s vizantijskim carem Isakom Anđelom.

Arheolozi su istražujući teren pre zidanja sadašnjeg manastira pronašli ostatke hrama iz 12. veka. U Nemanjino vreme je venac brda nad Pomoravljem postao granična oblast Srbije s Romejskim carstvom, a nazvan je Petruška oblast po obližnjoj moćnoj tvrđavi Petrus.

Divlja lepota ovdašnjih reka, klisura i brda privukla je monahe sinaite sa Sinaja i Atosa, koji su u toj divljini u Lešjanskoj pustinji napravili Petrušku Svetu goru. Ti pustinjaci koji su se podvizavali u krajnjem siromaštvu u pećinama nepogrešivo su birali svoja boravišta kraj vidikovaca s najlepšim pogledom na lepotu ovog sveta, da bi odatle napajali dušu bogatstvom dela Stvoritelja.

Zato su se naselili i u stenama oko crkvice u Lešju, podignute na planinskom platou. Oni su se tada kao i današnji poklonici divili čudesnoj raskoši zelenog Pomoravlja s ruba ponora, gde danas umesto raške stoji egzotična crkva-brvnara u ruskom stilu.

Nju i ostala manastirska zdanja, koja kao da su izašla iz neke ruske bajke, izgradili su od 2004. iguman Jovan i vredne monahinje. Unutrašnjost hrama je arhaično živopisana, a masivni ikonostas je ukrašen lepim ikonama. Prostorom dominira velika stara ikona Bogorodice Umiljenije na zidu naosa, koja na najnežniji način prikazuje odnos majke i deteta.

Zvonik crkve podigunut je na kamenoj osnovi srednjovekovne kule, koji legenda pripisuje Lazarevom vitezu Orloviću Pavlu. Sa kamena se visoko dižu masivni stubovi od debelih stabala na kojima su urezani reljefni likovi svetitelja. Na poprečnim gredama nanizano je 10 zvona, od kojih je devet izliveno u Rusiji.

Staza koja vijuga iznad manastira vodi do velikog krsta na steni koji je pokriven ogledalima. Kad stane ispred krsta posetilac može da vidi svoj lik i zelenu ravnicu u ponoru iza leđa, dok se ispred njega diže vertikalni zid od sive stene.

Današnji manastir ne izgleda kao onaj koji su polovinom 16. veka Turci sravnili sa zemljom, ubijajući monahe i seljane. Od njega su sve do prve obnove u 20. veku ostali samo temelji koje je zatrpala zemlja, legende i izvori kojima je pripisivana isceliteljska moć. To verovanje je i danas veoma snažno, što se vidi po broju vernika koji dolaze sa brdima plastičnih flaša u koje toče lekovitu vodu.

ZAVETNI HRAM SPASITELjKI

TEMELjE srednjovekovne manastirske Bogorodičine crkve je 1923. otkrio seljak Lešjanin Živan Marković i podigao u oltarskom prostoru minijaturni hram, objašnjavajući da tako ispunjava zavet spasiteljki.

Naime, on je tokom Velikog rata završio u zarobljeništvu i gledajući svoje sapatnike srpske vojnike kako masovno umiru pomirio se sa smrću. Međutim, u snu mu se javila Bogorodica i rekla mu da će se vratiti kući u Lešju i otkrila mu gde se nalazio njen hram.