Kraljevo polje neolitski centar Balkana: Vredni arheološki lokalitet otkriven kod Ćuprije

OSTACI peći, dva ognjišta, mnoštvo keramičkog posuđa sa zanimljivom tehnologijom proizvodnje i posebno interesantne, raznovrsne antropomorfne figurine u svim kulturnim slojevima, čiju namenu i primarnu funkciju tek treba istraživati... Sve ove predmete iz perioda od 5000 do 4500 godina pre nove ere, arheolozi su u januaru i februaru pronašli na lokalitetu "Kraljevo polje" nadomak Ćuprije. I, pokazalo se da je, nasuprot očekivanjima, reč o vrlo vrednom lokalitetu.

- Potvrdile su se naše ranije tvrdnje da je srednje Pomoravlje sa 85 neolitskih naselja jedno od najgušće naseljenih oblasti tokom neolita na prostoru centralnog Balkana - ocenio je rukovodilac istraživanja prof. dr Slaviša Perić iz Arheološkog instituta. - Reč je o vinčanskom naselju površine dvadesetak hektara sa kulturnim slojem do dva i po metra, dva do tri nivoa stanovanja, sa izuzetno bogatim i raznovrsnim pokretnim materijalom i vrlo dobro očuvanom arhitekturom u dubljim slojevima. Broj nalaza mnogo je veći u odnosu na druga neolitska naselja, pogotovu na tako malom prostoru. Nadam se da će obrada rezultata istraživanja potkrepiti značaj ovog lokaliteta i stvoriti mogućnost njegove zaštite.

Ovo mlađe neolitsko naselje vinčanske kulture, prethodna dva meseca uveliko su istraživali ekipa stručnjaka Arheološkog instituta iz Beograda, Zavičajnog muzeja iz Jagodine i grupa studenata arheologije, a u organizaciji Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kragujevca. Dosad su pronašli najmanje dva horizontalna stanovanja s enterijerom uobičajenim za stambenu arhitekturu mlađeg neolita. Reč je o vrednom nalazištu koje zaslužuje sistematska istraživanja i uključivanje u projekat "Srednje Pomoravlje u neolitizaciji jugoistočne Evrope".

Lokalitet "Kraljevo polje", bio je poznat još osamdesetih godina prošlog veka kada je Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kragujevcu vršio probna iskopavanja. Tada se smatralo da je on manjeg obima. Ispostavilo se, međutim, da je reč o mnogo većem lokalitetu, koji se pridružuje lokalitetima "Drenovac", "Supska" i "Motel Slatina".

PROČITAJTE JOŠ - Arheološka otkrića 2019. godine: Od neviđenih fresaka u grobnici do riznice srebrnog novca

"Kraljevo polje" je, nažalost, bilo na udaru tragača za blagom, koje često nazivaju divlji arheolozi. Postoje dokazi da su na dva mesta vršena bespravna iskopavanja tokom kojih je ispreturan arheološki materijal. Bespravni kopači traže antropomorfne figurine i predmete od plemenitih metala kako bi ih prodavali na crnom tržištu.

- Nadam se da će Zavod za zaštitu spomenika kulture ovaj lokalitet proglasiti za arheološko nalazište i staviti ga pod zaštitu i da će biti ugrađen u prostorni plan opštine Ćuprija - kaže profesor Perić. - Samo tako ćemo moći da preduzimamo mere protiv divljih arheologa. Iako ne postoji adekvatna kazna za štetu koju načine, bitno je da se procesuiraju i da oni koji nameravaju da se bave tim poslom znaju da mogu da budu kažnjeni, ali treba pooštriti i kazne.

Direktor ćuprijskog muzeja "Horeum Margi - Ravno", Novak Novaković, kazao je da su istraživanja, nastavljena posle gotovo četiri decenije. Vrlo su, kako kaže, značajna zbog mape praistorijskih lokaliteta u ćuprijskoj opštini i obogaćivanja arheološke zbirke muzeja veoma lepim neolitskim materijalom vinčanske kulture. Na taj način Ćupričani će biti u prilici da stvore širu sliku o kulturama i civilizacijama koje su egzistirale na teritoriji današnjeg grada.

PROČITAJTE JOŠ - Istraživanja kod Ćuprije: Ispod Supske ostaci neolitskog naselja

Dr Slaviša Perić Foto Z. Gligorijević

OŠTEĆENjA

PROFESOR Perić je dodao da je, nažalost, plići kulturni sloj oštećen prilikom poljoprivrednih radova i da je za vreme polaganja cevi za gasovod "Turski tok" uništeno oko 2.500 kvadrata lokaliteta.

- Gasovod je ubrzao zaštitna iskopavanja, koja su arheolozi vršili u januaru i februaru, u izuzetno teškim uslovima, ali su izvukli maksimum. Učinak bi bio mnogo veći da su ta iskopavanja obavljena pre radova na gasovodu.