Iz pakla u slavu

Unuk narodnog heroja Ilije Materića - doktor nauka Ilija Materić - danas živi u francuskom zimskom centru Grenoblu. U 27. godini života postao je ličnost od strateškog državnog interesa za Francusku i jedan je od najistaknutijih stručnjaka firme ST Mikroelektroniks koja spada među najpoznatije svetske proizvođače čipova.

Storija o životnom putu Ilije Materića, koji je pre 33 godine rođen u Tuzli, a izbegao iz ratnog Sarajeva, samo je jedna od na hiljade sličnih. To su bili oni, po nacionalnoj liniji, nepodobni pripadnici manjinskih naroda koji su spašavajući živu glavu bežali iz bosanskog ratnog pakla. Mnogi od njih su poput Materića sada postali uvaženi stručnjaci, biznismeni, umetnici...

U svetu je danas najpoznatije ime, svakako, oskarovac Danis Tanović, režiser, koji je iz Ssarajeva 1994. otišao u Belgiju, gde je diplomirao režiju, a sa filmskim prvencem "Ničija zemlja" dosegao do zvezdanih filmskih visina. Pre dve godine osvojio je najprestižniju filmsku nagradu "Oskar".

U glavnom gradu češke republike Pragu najpoznatija firma iz oblasti telekomunikacija je "STrom telekom". Ali, malo je poznato da su većinski vlasnici ovek ompanije sa 650 zaposlenih - izbeglice iz Sarajeva, Miodrag Škrbić, Nihad Hurem i Mirko Jeličić. Ako ih zbog nacionalne pripadnosti možemo uporediti sa sadašnjim razjedinjenim Predsedništvom BiH onda ovaj trojac predstavlja primer "suživota i nacionalne tolerancije". Škrbić, Hurem i Jeličićupravo na tim principima izgradili su na ruševinama propale "Tesle" iz Praga kompaniju koja ostvaruje godišnji prihod od 120 miliona evra.

Nekadašnji novinar omladinskog programa Radio Sarajeva Saša Savić, i uoči rata iz fazona osnivač Ribolovne-demokratske stranke, ratno Sarajevo je zamenio privremenim boravkom u Sloveniji. Potom je u Pragu preživljavao od prodaje kamenja, navodnih otpadaka Berlinskog zida. Tako se finansijski zbrinuo, a onda otišao u Ameriku gde danas radi kao vodeći marketing menadžer za "Erikson".

Rođeni Banjalučanin Admir Salihbašić jesa roditeljima napustio grad na Vrbasu početkom rata, a posle studija u Parizu, gde je završio Kolumbija Univerzitet, postaje inženjer telekomunikacija i stručnjak za satelitske mreže. Salihbašić je pre dve godine bio u sastavu petočlane posade - dvojica astronauta i tri inženjera i - putovao u svemir. I njegov zemljak teniser Ivan Ljubičić dosegao je sportske svemirske visine. Ovaj rođeni Banjalučanin se sa roditeljima (mešani brak) početkom rata skrasio u Hrvatskoj gde je danas postao prvi reket, a svrstao se i među dvadeset najboljih tenisera na svetu.

Od sportista evropsku slavu stekao je izbeglica iz Jablanice kod Mostara Hasan Salihamidžić. Putešestvije od Jablanice gde je igrao za juniore Turbine, preko Beograda i Mađarske, završio je u Nemačkoj. Njegov raskošni fudbalski talenat otkriva Feliks Magat koji ga iz Hamburga dovodi u Minhen gde pod nadimkom "Bracika" postaje nezamenjivi prvotimac Bajerna sa kojim igrajući u veznom redu osvaja naslov evropskog klupskog šampiona.

Malo je poznato da je jedan od najpopularnijih "repera" na prostoru bivše Jugoslavije Edin Osmić, alijas Edo Majka, pripadao koloni izbeglica. On je Brčko napustio 1992. a u Zagrebu je posle rata živeo od šverca cigaretama. Objavio je dva albuma, a najavio je kako će posle trećeg otvoriti ćevabdžinicu i "od toga živeti". Iz sveta muzike među najpoznatije izbeglice iz BiH svrstavaju se Mostarac Željko Samardžić, koji sa porodicom živi u Beograda i pijanista Aleksandra Romanić. Pre rata ova profesorka Muzičke akademije u Sarajevu iz kojeg je izašla 1992. sada živi sa porodicom u Minhenu i nastupa širom Evrope.

Spisak nekadašnjih anonimusa a danas poznatih i priznatih ličnosti poreklom iz BiH je zaista dugačak. Prema nekim procenama Bosnu je zauvek napustilo oko 600.000 njenih predratnih žitelja, a vratiće se tek kao turisti i - nostalgičari.

PRVO PA HARVARD
KADA je napustio treći razred Druge sarajevske gimnazije Mak Trifković, sin profesora Međunarodnog poslovnog prava na Ekonomskom fakultetu u Sarajevu Miloša Trifkovića, imao je tek 17 godina. Danas ovaj 29.godišnjak, matematičar, koji je doktorirao na Harvardu je redovni asistent na ovom uglednom svetskom univerzitetu i gostujući profesor na još sedam američkih fakulteta.