Filmska i TV kritika: Šavovi kao film sezone

Jednogodišnji presek kvalitetnog filmskog i televizijskog stvaralaštva u minuloj godini u Srbiji suvereno predvodi igrani film Miroslava Terzića "Šavovi", koji je valorizovan prvo u Berlinu, zatim na Festu i konačno kao najbolji film sezone, godišnjom nagradom Udruženja filmskih umetnika Srbije.

Autor Terzić je pošao od života, tj. istinitog slučaja trgovine novorođenom decom, iza koje stoje razne mafije, dok potkupljena država žmuri ili čak pomaže u ovoj kriminalnoj raboti. Sve to struji kroz svaki pojedini segment filma, diše u svemu i snažno motiviše celinu. Tu se, negde, pojavljuje i metafora. Glavna junakinja ćuti, kroji i spaja šavove jednog izgubljenog sveta. Sve ovo je ostvareno svedenim, minimalističkim postupkom. Terzićeva režija kloni se svega što stoji na putu jednostavnoj priči; on koristi sve uobičajene alatke da sačuva solidno postavljenu dramaturgiju filma. Kamera, montaža i izgradnja ambijenta tvore glavni šav: umetničko i etičko osećanje stvarnosti, koje se proteže izvan ivice ekrana. Srž ove dominante izvukla je gotovo savršena Snežana Bogdanović u ulozi pobedničke majke. Njena "Ana" u filmu "Šavovi" najbolja je ženska uloga u novijem srpskom filmu.

Na pristojnoj udaljenosti stoji drugi igrani film sezone, "Ajvar" Ane Marije Rosi. Priča toliko obična i sterotipna da ne bi bila ni pomenu a da se u sve nije uplela minuciozna režija: dobra organizacija kretnji i planova unutrašnjeg tkiva filma. I iz nevažne storije može da se ispili bolna emocija, koja pogađa dušu. Kvaliteti ovog filma su snažni, ali kontrolisani afekti, precizna kompozicija planova i dubina, isušeno osvetljenje, lagani hod kamere i glatka, jedva primetna montaža, kao i niz drugih, vešto spletenih, filmskih prednosti.

Pročitajte još - JOŠ JEDAN SRPSKI KANDIDAT ZA OSKARA: I "Šavovi" poslali prijavu

U kategoriji televizijskog filma dominiraju dve igrano--dokumentarne rekonstrukcije Slađane Zarić "Ratne priče sa Košara" i "Priče sa Paštrika" koje su se našle u samom vrhu televizijske produkcije i iz temelja pokrenule nacionalni korpus (ukupno oko 8.500.000 pregleda do danas!). Teško da je ikada išta uverljivije, dramatičnije i uzbudljivije viđeno na našim ekranima. Mi možda još nismo svesni epskih razmera drame u čijoj smo se matici svi zajedno našli u agresiji NATO 1999, ali to narod zna i oseća i to mu se više ne može oteti iz kolektivnog pamćenja. Odavno je otkriveno da se bit umetničkog filma krije u autentičnosti i afektivnom dejstvu tzv. utiska stvarnosti, po kome je sam film realistički odlivak čulnog, čak i kad je fikcionalni otisak zbilje. U tome je jedna od dubokih tajni filma, koju je mnogo godina posle Bazena i Godara otkrila i Slađana Zarić: oba njena filma plene svojom uverljivošću, uzbudljivim prizorima srpske narodne odbrane epskih razmera i sredstvima verodostojne evokacije ratnih zbivanja.

U rodu dokumentarnog filma primetno je odskočio film Miljana Gogića "Čuvari", koji prikazuje hiljadugodišnju tradiciju iznošenja krsta Svetog Vladimira na Rumiju u jednoj jedinoj, celovitoj i verodostojnoj pokretnoj slici, čiji su junaci današnji Androvići, potomci barjaktara stare crnogorske vojske. Ova slika natopljena je tonovima i nijansama drevnog srpskog primorja, od kojih doslovno zastaje dah i naviru zaboravljene praslike, pri čemu se otkriva duhovna Atlantida cele jedne kulture. Zahvaljujući pokretnoj slici, ovo zaboravljeno kraljevstvo vaskrsava u jednom celovitom sinematičkom doživljaju. Ceo milenijum traje ta borba sa zubima vremena i pokretna slika (nekad kinematografski film, a danas digitalni medijum) uspeva da od zaborava zaštiti vreme. Njoj je dato da bude čuvar istine i mita, kao i mašina za ponovno oživljavanje prošlosti, što se u potpunosti poklapa sa misijom "Čuvara". Ontologija umetničkog filma, njegovo biće, magijski je obred koji se neprestano obnavlja kroz prizore stvarnosti same, što potvrđuje svih pet odabranih filmova.

1. "Šavovi", Miroslav Terzić

2. "Ajvar", Ana Marija Rosi

3. "Ratne priče sa Košara", Slađana Zarić

4. "Priče sa Paštrika", Slađana Zarić

5. "Čuvari", Miljan Gogić