DNEVNIK ZABLUDA: Politika zaborava

U povećanom interesovanju umetničkih krugova u SAD za kulturnu ostavštinu balkanskih zemalja, u njujorškom Muzeju moderne umetnosti (MoMA) održava se izložba jugoslovenske arhitekture iz perioda od 1948. do 1980. Na njoj su predstavljena izuzetna dela vodećih arhitekata socijalističke Jugoslavije, među kojima i spomenici događajima iz Drugog svetskog rata, kao što je Bitka na Sutjesci vajara Miodraga Živkovića i Kameni cvet Bogdana Bogdanovića u Spomen-parku konclogora Jasenovac. Tim povodom, priredio sam okrugli sto pod nazivom “Zaštita ugrožene kulturne baštine”, na kojem je učestvovao i Miodrag Živković. Devedesetogodišnji doajen srpskog vajarstva izrazio je tada zadovoljstvo dobrim stanjem svojih restaurisanih spomenika: na Tjentištu, Kadinjači i u Kragujevcu. Međutim, u diskusiji je ukazano na loše stanje spomenika u nekim zemljama bivše Jugoslavije.

Pročitajte još - DNEVNIK ZABLUDA: Trgovina teritorijom

U Hrvatskoj je u toku “ispiranje mozgova” - kampanja prekrajanja istorije, zatiranja istorijskih činjenica i konstruisanja laži u nameri pisanja nove, politički prihvatljive istorije. Sve učestalije, promovišu se knjige i filmovi u kojima se negiraju hrvatski zločini prema Srbima, Jevrejima i Romima. Ustaški logor za zatvaranje i ubijanje srpske dece Jastrebarsko, prozvan je “domom za ratnu siročad”, a partizani oslobodioci logora nazvani su “napadačima na decu”. Iako nema tačne evidencije, prema podacima sa stručnih skupova, u Hrvatskoj je porušeno ili uklonjeno čak oko 3.000 spomenika koji podsećaju na događaje u Drugom svetskom ratu. Na izložbi u njujorškom MoMA Srbin iz Hrvatske vajar Vojin Bakić predstavljen je fotografijom ostataka njegovog Spomenika ustanku naroda Banije i Korduna na Petrovoj gori u Hrvatskoj, uništenog devedesetih.

Učestvovao sam 1978. na Konkursu za Spomen-kompleks Donja Gradina, danas u Republici Srpskoj, na području logora Jasenovac gde je izvršen genocid nad više od 700.000 Srba, 80.000 Roma i 23.000 Jevreja. Konkurs nije realizovan. 37 godina kasnije, 2015, na novi konkurs stigao je rad neidentifikovanog “autora” sa “spomen-obeležjem” u obliku ustaškog znaka “U”, sa ukrštenim kamom i maljem - oružjem kakvim su u Jasenovcu likvidirani Srbi, Romi i Jevreji. Posle drugog u istoriji neuspelog konkursa, pozvan sam od Vlade Republike Srpske da predložim rešenje budućeg memorijalnog kompleksa. Nakon što ga je jednoglasno usvojila Vlada RS, pozitivno ocenili stručna javnost, patrijarh Srpske pravoslavne crkve, predsednik Svetske organizacije Roma i najviši jevrejski zvaničnici u regionu, protiv ovog projekta je povedena kampanja izvan Republike Srpske, upotpunjena lažima protivrežimskog banjalučkog blogera, čiju internet stranicu smatraju glasilom stranih agentura sa ciljem destabilizacije Republike Srpske. Januara 2018. održan je treći konkurs, o čijim rezultatima do danas nisam pronašao nikakvu informaciju.