Beogradske priče: Kako je rasveta gušila glumce Narodnog pozorišta

Zdanje Narodnog pozorišta na Trgu Republike jedna je od najlepše osvetljenih zgrada u Beogradu. Ali, nije bilo oduvek tako. Naprotiv, u vreme kada je napravljena zbijane su i šale na račun gradske javne rasvete, pa se govorilo kako je "pozorišna zgrada podignuta mnogo veća nego što je bilo potrebe, da bi se mogla naći u mraku".

Ondašnje novine izveštavaju i o prvoj predstavi u novopodignutoj zgradi 1869. godine, pa počinju rečima "samo da nije bilo onako nesrećnog i mračnog prilaza...".

- Opštinu našu bismo bar to jedno molili, da oko pozorišta i po glavnim ulicama umnoži broj fenjera, jer su zasad odveć retki...

PROČITAJTE JOŠ: Beogradske priče: Kako Kolarac "hladi" prokuvani motor

Kako piše list "Vreme", "stalna zgrada beogradskog Narodnog pozorišta ne čini važan datum samo u istoriji srpskog pozorišta, već i u istoriji beogradskog osvetljenja. To je jedina zgrada u Beogradu koja je imala bolje i jače osvetljenje od lampi i fenjera sa olajem (uljem) ili petroleumom".

- Gas za osvetljenje pozorišta proizvodio se u jednoj napuštenoj džamiji, u "Kara džamiji", koja se nalazila u blizini pozorišne zgrade. Interesantno je kako se nove stvari teško primaju i na njih se svaljuje krivica za sve nesreće i nezgode u životu.

Prvo su se protiv gasa iz Karadžamije podigli glumci i glumice. "Za svaki svrab u očima krivili bi pozorišno osvetljenje, pa su ga, najzad, prokleli kad je "njegovom krivicom" oslepeo veliki glumac Aleksa Bačvanski...".

Posle je protiv gasa ustala pozorišna publika bojeći se "da ne eksplodira baš za vreme neke predstave, pa da se napravi lom i belaj...".

- Najzad su protiv gasne fabrike ustali i svi susedi. To je bilo 1881. godine. Oni su za 12 godina (dok je Karadžamija radila), pokupovali imanja oko nje i podigli kuće, pa su posle nadali dreku, kako im preti eksplozija iz "fabrike"...

Umešni novinari, koji su pratili razvoj događaja, primećuju ono što je bilo neizbežno: "Tu je, dakle, u pozorištu i pred njim, bilo i lepog osvetljenja i neprestane uzbune. Ostali deo Beograda bio je miran, ali i u mraku...".

Tako je otišao u istoriju još jedan vid "razbijanja" beogradskog mraka, koji je, govorili su ondašnji žitelji prestonice - umeo da bude gust kao testo.

Fenjeri su još neko vreme nastavili da probijaju beogradsku pomrčinu, dok 1993. godine nije stigla i "prva elektrika" u naš grad...

PROČITAJTE JOŠ: Beogradske priče: Najznačajniji Amerikanac na Kalemegdanu

PROTIV "GASNE FABRIKE"

Protiv fabrike gasa, koja je vidno uznemiravala Beograđane, najzad se pojavio još jedan argument. Oglas iz "Srpskih novina" 1880. godine objavio je interesantnu vest.

- Danas i sutra uveče goreće pred opštinskim sudom jedan fenjer sa novim gasom da bi se oprobala kakvoća ovog gasa (petroleuma). Ovdašnji građani, barem svi oni koji se u to razumu, dobro bi učinili kad bi otišli da vide to osvetljenje i da dadu svoje mišljenje o tome opštinskom sudu, kako bi Opština mogla produžiti svoj rad o učinjenoj joj ponudi, da se varoš tim gasom osvetljuje.