OVCE SA GILJEVE STIZALE DO TRSTA: "Buđevo kroz vekove", monografija naselja na Pešterskoj visoravni, autori otac i sin Popadići

SJENIČKO selo Buđevo jedno je od retkih naselja na Pešterskoj visoravni sa monografijom u kojoj su za mlađe naraštaje i istraživače sabrani dragoceni podaci o reljefu, klimi i hidrološkim prilikama, ali i o prošlosti, seobama stanovništa, kulturnom nasleđu i životu u patrijarhalnoj zadruzi.

Foto Iz monografije

Autori knjige "Buđevo kroz vekove" su, neuobičajeno za naše prilike, otac i sin - Vukosav (79), profesor geografije, penzioner iz Sjenice i Sretko Popadić (50), diplomirani inženjer tehnologije iz Čačka.

- Uz prikupljanje pisanih tragova, bio je poslednji čas da se zabeleži i od zaborava sačuva nešto što je ostalo u sećanju starijih ljudi, kako bi se za sadašnje i buduće generacije sačuvao trag o poreklu, da se zna ko smo i od kada smo na ovom prostoru - kazuje Vukosav o motivu pisanja monofrafije i nastojanjima da se obnavlja pamćenje i neguje kultura sećanja.

Buđevo je selo razbijenog, starovlaškog tipa, na istočnim padinama planine Giljeve (1.617 metara) i severnom obodu Pešterskog polja, udaljeno od Sjenice 20 kilometara. Smešteno je u suvim dolinama, široko otvorenim i blago nagnutim prema jugu, na nadmorskoj visini u proseku od 1.254 metra. Zime su duge i hladne, sa dosta snega, a leta sveža i vetrovita, dok jesen i proleće kratko traju.

- Neki od čuvenih stočara imali su na utrinama oko sela i po prostranstvima Giljeve više od 500 ovaca, 100 goveda i 40 konja. Poznata buđevska ovca zahvalna je za gajenje jer se često blizni, a i rovi sneg i nalazi suvu travu. Stada ovaca, krda govedi i konji, natovareni vunom, kožom i sirom, stizali su do Dubrovnika, Carigrada, Trsta, Soluna, Sarajeva, Beograda - pišu Popadići.

Dva značajna lokaliteta - Kobiljka i Kobilica, pa ostaci grobalja i crkvina svedoče o Buđevu kao starom staništu. Uz zapise iz 1455. i 1571. godine i popise stanovništva, u monografiji su prikazi istorijskih prilika iz doba turske vladavine, kao i da je Pešter opustela u seobi 1699. godine.

Foto Iz monografije

- Posle propasti Prvog srskog ustanka odavde su otišli Spalevići, Đujašići, Brgljovići, Martići, Lazovići i drugi. Iza sebe su ostavili toponime, a u tuđini uzimali prezime Buđevac - ističu autori.

U Prvom svetskom ratu učestvovalo je 65 Buđevaca, 37 je dalo živote za otadžbinu i trojica su nosioci Karađorđeve zvezde - zapisano je na stranicama knjige. Tokom Drugog svetskog rata Buđevo je, uz pljačke i teror, stalno bilo na meti komšija muslimana u saradnji sa nemačkim, ustaškim i italijanskim okupatorima.

- U najtragičnijem danu, 2. maja 1943, u napadu i nameri da se Buđevo sravni, da više ne postoji, ubijeno je 37 žitelja, selo spaljeno i opljačkano. Mnoge zlikovce pravda nikada nije stigla, a po oslobođenju deo izbeglica se vratio i obnovio spanjene kuće i imanja. Agrarnom reformom 1953. i oduzimanjem viškova zemlje (preko 10 hektara) višečlane porodice dovođene su do prosjačkog štapa - podsećaju autori.

Posebna vrednost monografije sa 550 strana je što donosi rodoslove familija, koje su se doseljavale iz Crne Gore i Hercegovine, a zanimljiv je podatak da je 1961. godine selo imalo 666, a na poslednjem popisu 70 stanovnika. Neumorno istražujući, autori su među korice sabrali lirske pesme, ostavili zapise o običajima, mobama, slavi, tradiciji, narodnoj medicini, zanatima.

Foto Iz monografije

BUNARI - IZVOR ŽIVOTA

PORED bespuća i surove klime, Buđevo je bezvodan kraj, jer sa krečnjačkih stena voda brzo ponire. Zato su bunari izvor opstanka i života, a najpoznatiji su Rakočki, Duboki, Begovi bunari, pa izvor Đušaja, potok Raklja i drugi u koje se skupljala kišnica. I tek kad se selo ispraznilo, kako navode autori, 1984. godine, izgrađen je vodovod uz pomoć JNA i Kombinata "Pešter".

POREKLO IMENA

ETNOLOG Mile Nedeljković smatrao je da naziv Buđevo vodi poreklo od staroslovenske reči buda, budka, u značenju: građevina, čuvareva kuća, stražara koliba, šumska kuća, brvnara... Postoji i mišnjenje da je Buđevo dobilo ime po tome što je to hrišćansko naselje oduvek bilo okruženo muslimanskim selima, pa je njegovo stanovništvo uvek moralo da bude budno, na oprezu...

Preporučujemo

Srbija

0 0

STADA ČEKAJU CISTERNE: Krave na Suvoj planini iznad Gadžinog Hana ostale bez vode

11. 08. 2021. u 07:00

Crna Gora

0 0

CENA MLEKA USLOV OPSTANKA STOČARA: Farmeri se nadaju iako su njihovi zahtevi ministarstvu neprihvatljivi

20. 07. 2021. u 08:38

Srbija

0 1

STOČARIMA DVA MILIONA: Opština Knić pomaže poljoprivrednike

16. 07. 2021. u 17:23

Društvo

0 56

ZABELELO SE NA PEŠTERU: Dok se cela Srbija topi na tropskim vrućinama, na visoravni kao da je pao sneg (FOTO)

13. 07. 2021. u 19:25

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije