KNJIŽEVNA KRITIKA: Kontinuitet srpske proze
MARKO NEDIĆ je naučnik koji se čitavih pet decenija predano bavi srpskom prozom. Rezultat tih istraživanja je više od 15 njegovih knjiga. Tom nizu pridružuju se i "Kritički opisi".
Knjiga se sastoji iz tri celine. Takva podela uslovljena je najpre vremenom nastanka razmatranih dela - prva celina počinje tekstom o srpskim narodnim pripovetkama u redakciji Vuka Karadžića, druga o proznom delu Dragiše Vasića u okviru novije srpske književnosti, treća ogledom o prvom romanu Boška Petrovića.
No, ta vrsta podele, možemo naslutiti na osnovu već pomenutih naslova, ali i na osnovu još nekih koje sadrži ova knjiga - pokazuju kontinuitet srpske proze, intertekstualne i poetičke veze između dela naših pisaca različitih epoha.
U tom duhu zanimljivo je u knjizi čitati o intertekstualnim i žanrovskim paralelama između dela Stefana Mitrova Ljubiše, osobito između "Pričanja Vuka Dojčevića", sa delima Danila Kiša "Rani jadi" i "Grobnica za Borisa Davidoviča", kao i o sličnosti značaja i mesta koje u srpskoj književnosti i kulturi zauzimaju Janko Veselinović - u svom dobu - na kraju 19. i na početku 20. veka, kao i Momo Kapor u svom - krajem 20. i početkom 21. veka.
Marko Nedić pokazuje kako se recepcija opusa ta dva pisca menjala - oba su bila vrlo popularna, a njihova literatura smatrala se lakom - najpre zbog izuzetne komunikativnosti, kao i zbog tematskih osnova bliskih čitalačkoj publici, dok je posle njihove smrti kritička recepcija njihovih dela poboljšana, dok čitalačka i dalje ostaje dobra. Autor dalje pokazuje koji su sve faktori uticali na pozitivnu promenu kritičke recepcije Veselinovića i Kapora nakon njihove smrti, kao i to da su za života svakog od navedenih pisaca njihovi politički stavovi na tu vrstu recepcije uticali negativno.
U vezi s recepcijom i razumevanjem dela Dragiše Vasića autor izdvaja dva značajna istorijska i književna trenutka. Kako se u knjizi kaže: "Prvi se odnosi na situaciju u srpskoj književnosti nastalu posle Prvog svetskog rata, drugi na onu koja je trajala u društvu, kulturi i književnosti posle 1945. godine."
Na osnovu tog i drugih ogleda zaključujemo o nužnom uticaju ideologije na sudbinu značajnih književnih dela i njihovih autora kao kulturnih delatnika. Sudbina Dragiše Vasića i njegovog dela, osobito nakon Drugog svetskog rata, potvrđuje da je ideologija, nažalost, uvek iznad umetnosti i kulture.
Jedan od glavnih aktera radikalnih unutrašnjih promena u srpskoj književnosti nakon Prvog svetskog rata, kada je došlo do promene shvatanja sveta, ali i doživljaja samog stvaranja, bio je Dragiša Vasić. "No, promene u književnosti - evolutivni i poetički preokret koji su obeležile taj period - došli su iz same književnosti, dok je preokret nakon Drugog svetskog rata proistekao iz uopštenih ideoloških stavova i iz ogoljenog političkog diktata", kaže se u "Kritičkim opisima".
Posledica te činjenice jeste stagnacija na svim poljima književnog i umetničkog stvaranja, a čemu je u knjizi takođe posvećena pažnja.
U svetlu tih činjenica u "Kritičkim opisima" je, između ostalih, razmatrano delo značajnog srpskog pisca Danka Popovića, osobito "Knjiga o Milutinu", kao i recepcija tog dela nekad i sad. Marko Nedić opisuje nestabilan, zapravo dramatičan društvenopolitički trenutak u kojem se pojavljuje ta Popovićeva knjiga (1985. godine), koja je uprkos malim otporima i osudama po objavljivanju pobudila izuzetno interesovanje čitalaca i u toku 1986. godine doživela 20 izdanja.
Razmatrajući tematske osnove te knjige - vezane osobito za Veliki rat i sudbine malih ljudi sa srpskog sela u njemu kao onih koji su podneli najveći teret složene srpske istorije - uočavamo još nekoliko značajnih odlika književnosti ovoga pisca i srpske književnosti - univerzalnost, aktuelnost, visoke estetske domete.
Ogledi o srpskoj prozi koje sadrži knjiga iskusnog tumača srpske proze Marka Nedića, trebalo bi da budu i značajan podsticaj za povlačenje paralela, ali i registrovanje velikih razlika između poimanja istorije kao teme srpske književnosti u delima pomenutih i još nekih pisaca koji su deo kanona i dela koja pripadaju savremenoj produkciji, ne nužno i književnosti, a koja pokazuju ružno i lažljivo lice revizionizma.
VALERIJ ZALUŽNI DAO PROGNOZU: Evo kada će ruska vojska da probije ukrajinski front
NOVI tehnološki napredak tokom ratnog vremena sprečiće ozbiljnije probijanje fronta duž ukrajinsko-ruske granice do oko 2027. godine, izjavio je Valerij Zalužni, bivši vrhovni komandant Ukrajine i sadašnji ambasador u Ujedinjenom Kraljevstvu, za „Ukrajinsku pravdu“ u intervjuu objavljenom 23. novembra.
23. 11. 2024. u 18:55
BRITANCI OBJAVILI ZASTRAŠUJUĆU MAPU: "Orešnik" može da stigne do bilo kog evropskog grada za manje od 20 minuta (MAPA)
BRITANSKI list "Dejli mejl" ocenio je da bi balistička raketa "orešnik" mogla da stigne do bilo kog evropskog grada za manje od 20 minuta.
23. 11. 2024. u 15:58
POTPREDSEDNIK SAD UMRO TOKOM ODNOSA: Bio sa 50 godina mlađom ljubavnicom, Bela kuća nije znala kako da saopšti vest o smrti
BIO JE to 27. januar 1979. godine. U 1 ujutro, portparol porodice Nelsona Rokfelera objavio je zvaničnu izjavu za štampu. Bivši potpredsednik preminuo je U 71 godini života ranije te večeri.
22. 11. 2024. u 18:36
Komentari (0)