Kultura

OAZA ZA OSVAJANJE SLOBODE: SKC je sedište avangardnih događanja u likovnim i muzičkim umetnostima, književnosti, filozofiji, filmu, pozorištu

Slobodan Maldini

11. 03. 2021. u 17:14

PRE 50 godina, 3. aprila 1971. osnivačkom akademijom svečano je otvoren beogradski Studentski kulturni centar, da bi u višedecenijsko putovanje kroz predele srpske umetnosti ušao prvim programom već 4. aprila, povodom Dana studenata.

ОАЗА ЗА ОСВАЈАЊЕ СЛОБОДЕ: СКЦ је седиште авангардних догађања у ликовним и музичким уметностима, књижевности, филозофији, филму, позоришту

U to vreme malo ko je mogao da pretpostavi da će ova institucija načiniti toliko značajan uticaj na razvoj srpske kulture, koji će preći granice zemlje i ostaviti dubok trag u regionu i šire. Studentski kulturni centar iznedrio je svetske velikane poput Marine Abramović, a na njegovim scenama i galerijama čuvene nastupe održali su najpoznatiji svetski likovni umetnici i mislioci kao što je Jozef Bojs.

Programi Studentskog kulturnog centra (SKC) odvijaju se u gradskoj palati - spomeniku kulture, nekadašnjem Oficirskom domu podignutom davne 1895. godine prema projektima istaknutih beogradskih arhitekata Jovana Ilkića i Milorada Ruvidića. Neposredno nakon velikih studentskih protesta 1968. Beogradski univerzitet i Univerzitetski odbor saveza studenata Beograda osnovali su Studentski kulturni centar sa ciljem ostvarenja kulturne komunikacije među studentima. Mladima je ustupljena na korišćenje istorijski vredna zgrada Oficirskog doma pored čuvenog Manježa, a tri godine kasnije tu su pokrenute prve programske aktivnosti.

Mesto avangardnih događanja

OD 1971. do danas Studentski kulturni centar je sedište avangardnih događanja u oblastima likovnih i muzičkih umetnosti, književnosti, filozofije, filma, pozorišta.

Sa ovog jedinstvenog svetionika slobodne misli iznedreni su mnogi intelektualci, umetnici i autori u svim oblastima kulture i umetnosti. Sa scene SKC-a izašla je kulturna elita srpske avangarde i postavangarde, predstavivši svoje prve radove u Likovnoj i Srećnoj galeriji. Za vreme pet uspešnih decenija ispunjenih aktivnostima, SKC je organizovao veliki broj izložbi, kulturnih događaja, koncerata, okruglih stolova, filmskih projekcija i pozorišnih predstava, na kojima je predstavljen zamašan broj mladih, nekada zapaženih a danas etabliranih umetnika - nosilaca kulturnih temelja nacije.

Posebno plodan period bile su sedamdesete kada je SKC bio potpora tada neizvesnim programskim inicijativama i otvorio vrata svežim umetničkim praksama i novim do tada široj javnosti nepoznatim oblicima umetničkog izražavanja. Istorijsku aktivnost u periodu prve tri decenije rada podržavali su svi zaposleni u Studentskom kulturnom centru, a na čelu ove institucije bili su: Petar Ignjatović, Dunja Blažević, Ljubomir Kljakić, Bojan Bugarčić, Milan Paunović, Angelina Marković, Slavoljub Veselinović, Milo Petrović, Biljana Tomić, Spasoje Paja Grdinić.

UČESNICI APRILSKIH SUSRETA

NA prvim Aprilskim susretima učestvovali su umetnici: Slobodan Milivojević Era, Ljubica Mrkalj, Milan Marinković Cile, Teatarski projekat "Pekarna", Goran Trbuljak, Dragoljub Raša Todosijević, Slavko Matković, Grupa "Atentat", Franci Zagoričnik, Josip Stošić, Đina Pane, Acezantez (Ansambl Centra za nove tendencije Zagreb), Centar za pozorišne umetnosti Bari (Centro Universitario teatrale di Bari), Mikele Mirabela, Frančeska Astolfi, Zoran Popović, Nuša i Srečo Dragan, Grupa "Tandem", AKUD "Slobodan Princip Seljo", Univerzitetski pozorišni centar Parma (Centro universitario teatrale di Parma)), Biljana Jocić, Gordana Jocić, Sretko Divljan, Dejan Ilić, Aleksandar Cvetković, KASP, Lučano Đakari, Studio 970.2 di Vareze, Boško Milenković, Sanja Iveković, Gorki Žuvela, Marina Abramović, Petar Ignjatović, Biljana Tomić, Božidar Zečević, Branka Predić, Dragan Stojanovski, Pavle Grdinić, Dušan Bošković, Milomir Marinović, Jasna Tijardović, Nikola Vizner, Bojana Pejić, Marko Nedeljković, Milan Jozić, Seka Stanivuk, Slavko Timotijević, Slavko Dimitrijević, Dragica Vukadinović, Zorica Lojpur, Matko Meštrović, Ješa Denegri, Predrag Vranešević, Jovan Ćirilov, Pol Pinjon, Dušan Makavejev, Bora Ćosić, Vladan Radovanović, Dragan Klajić, Slobodan Mašić, Ljubiša Ristić, Ljubomir Gligorijević, Bogdan Jerković, Boda Marković, Miodrag Zupanc, Jadranka Vinterhalter, Ljiljana Vojinović, Živadin Mitrović, Milan Antić, Boris Bućan, Milica Kraus i drugi.

Među svetski zapaženim umetnicima, na izložbama i okruglim stolovima priređenim u beogradskom Studentskom kulturnom centru učestvovali su: Đovani Anselmo, Robert Beri, Jozef Bojs, Stenli Braun, Danijel Biren, Viktor Burgin, Jan Dibets, Braco Dimitrijević, Beri Flenegan, Grupa (KD, Grupa OHO, Daglas Hjubler, Alan Kirili, Janis Kunelis, Dejvid Lejmlas, Džon Letam, Sol LeVit, Goran Trbuljak, Lorens Vajner, Jan Vilson.

Aprilski susreti

U RAZVOJU savremenih umetničkih tokova i predstavljanju svetskih avangardnih programa u Srbiji, značajnu ulogu imala je godišnja kulturna manifestacija Aprilski susreti. Ovo prosvećujuće događanje okupljalo je na pozornici SKC-a najpoznatije protagonista svetske umetničke scene, među kojima su: Jozef Bojs, grupa Art&Language, Đina Pane, Akile Bonito Oliva, Harald Zeman, Donald Kaspit, Filiberto Mena, Katrin Mije i drugi. Manifestacija je koncipirana otvoreno prema svim zainteresovanim posetiocima i učesnicima, prilagodljiva, promenljiva, iako neretko sklona improvizacijama, što je karakteristično za mnoge tadašnje aktuelne pojave u svetskoj umetnosti, posebno događanja na kulturnoj sceni Zapada.

Aprilskim susretima razvijane su saradnja među umetnicima i njihovo neformalno i individualno predstavljanje kulturnoj javnosti i likovnim kritičarima, čemu je davana prednost u odnosu na samu produkciju umetničkih dela kao objekata od vrednosti, što je u to vreme bila opšta karakteristika galerija i ostalih kulturnih ustanova u Srbiji. Umesto priređivanja suvoparnih izložbenih postavki, težište događanja u SKC-u preneto je na neformalna okupljanja umetnika, diskusije o tendencijama u umetnosti, pojavama, pravcima, i samoj filozofiji umetnosti. Specifični programski događaji bile su stručne rasprave kao inovativni oblik komunikacije, što je nadoknađivalo akutni nedostatak polemike i kritike toga perioda. Pored umetnika, u njima su učestvovali likovni kritičari i teoretičari umetnosti, a pozicija kustosa i kritičara je promenjena, jer su oni sa mesta izdvojenih arbitara sve više postajali učesnici dijaloga sa umetnicima i umetničkih promena.

Istorijski susreti 1974. godine

Istorijski trenutak u istoriji SKC-a su Aprilski susreti održani 1974. godine, u okviru kojih su vođeni razgovori o temama proširenih medija, komercijalizaciji u umetnosti, odnosima kulture i ideologije, kritici političke filozofije i domenima njene prakse u umetnosti. U ovim razgovorima učestvovali su: Jozef Bojs, Frančesko Klemente, Luiđi Ontani, Tom Marioni, Ugo La Pjetra, Barbara Rajze, Džon Mekiven, Akile Bonito Oliva, Đankarlo Politi, Lučio Amelio, Nena Dimitrijević, Davor Matičević, Vladimir Gudac, Želimir Koščević i organizatori događaja Dunja Blažević i Biljana Tomić.

Iako su bili u zenitu aktivnosti, Aprilski susreti su 1978. ipak napušteni, prepustivši mesto drugačijim programskim praksama. Ali, koncept višednevnih multidisciplinarnih događaja koji okupljaju veliki broj umetnika i stvaralaca različitih profila, ostao je i dalje u programu SKC-a.

Izložba "Brod od kamena", 1984

Godine 1984. održana je izložba "Brod od kamena" na kojoj su učestvovali italijanski arhitekti: Paolo Portogezi, Alesandro Anselmi, Franko Purini, Laura Termes i dr. Iste godine, predavanja u SKC-u održali su italijanski predvodnik postmoderne arhitekture Aldo Rosi i austrijski postmodernista Boris Podreka, a objavljena je publikacija sa autorskim tekstovima Alda Rosija, Borisa Podreke, Hansa Holajna, Jozefa-Paula Klajhusa, Edvarda Džonsa i Osvalda Matijasa Ungersa.

Poznate ličnosti u Studentskom kulturnom centru

U periodu sedamdesetih i osamdesetih godina Studentski kulturni centar je žarište ideja u kojem su trag ostavila prepoznatljiva, svetski poznata imena: Jozef Bojs, Marina Abramović, Đina Lolobriđida, Sem Pekinpo, Frensis Ford Kopola, Rene Kler i druge istaknute ličnosti. Učesnici programa Studentskog kulturnog centra su evropski i jugoslovenski protagonisti avangarde druge polovine dvadesetog veka. Mnogi među njima danas su svetska imena i klasici savremene umetnosti.

Nova edicija Aprilskih susreta ustanovljena je 2002. godine, u izmenjenom obimu i obliku, sa manje programskih zahteva, neformalnog karaktera. Studentski kulturni centar tada je obnovio stari festival sa idejom revitalizovanja programa na skromnijim osnovama "sopstvenih unutrašnjih rezervi" i iskustva, ipak manjeg značaja od nekadašnjeg.

Različiti programi

Iskustva Aprilskih susreta preneta su na festivale performansa i videa, nove muzike i druge medijske smotre koje su sledile uzore inicijalnih događanja u SKC-u, a posebno na događaje u domenu opšte kulture i predstavljanja kultura pojedinih zemalja, kao što su: Dani italijanske kulture, Nedelja Španije, Nedelja Latinske Amerike, Solidarnost - dani mlade poljske kulture, Dani perestrojke. Svoje programe održale su u SKC-u inostrane kulturne institucije: Rivijera remont iz Varšave, SC iz Zagreba, Škuc iz Ljubljane, Skenderija iz Sarajeva. Odjek vredan pažnje u javnosti imale su i multimedijske priredbe organizovane u saradnji sa drugim institucijama na internacionalnom, nacionalnom ili gradskom nivou, među kojima su: Bijenale mladih u Parizu, Venecijansko bijenale, Bijenale u Ankari, Umetničke akademije u Diseldorfu i Minhenu, Kultur kontakt u Beču, Bitef, Fest, Brams, Belef i dr. Kulturni programi održani su i povodom velikih međunarodnih i malih lokalnih događaja, među kojima su: Grad u reinkarnaciji, Letnji program, Majski projekat.

REKONSTRUKCIJA POSLE POŽARA

NAKON što je u požaru 1983. uništena Velika sala SKC-a, projekat rekonstrukcije zgrade i njegovo izvođenje povereni su arhitektima Slobodanu Maldiniju i Mustafi Musiću, kojima su se pridružili tada mladi arhitekti: Branka Lancoš, Snežana Milovanović i Dragan Bobić. Slikar i osnivač grupe "Alter imago" Tahir Lušić izradio je ornamentiku tavanice Velike sale, vajar umetničkog tandema Verbumprogram Ratomir Kulić kapitele, restaurator Boris Ivančev stubove, a u radovima su učestvovali i umetnici koji su u to vreme izlagali u galerijama SKC-a, što je jedinstveni primer okupljanja likovnih stvaralaca na realizaciji građevinskog projekta.

Tokom pet decenija postojanja Studentski kulturni centar negovao je raznolike umetničke aktivnosti: likovne, muzičke, pozorišne, filmske, književne, ali i radionice praktičnih veština i znanja, majstorske kurseve i škole slikanja. Posebno značajni su projekti na planu avangardne produkcije novih umetničkih praksi i drugih autorskih projekata: instalacija, performansa, eksperimentalnih teatarskih, filmskih i video- projekata. Izdavačka aktivnost predstavljena je štampanjem grafičkih i fotografskih mapa, digitalnih printova, knjiga, organizovanja naučnoistraživačkih izdavačkih projekata i seminara. Ova kulturna institucija već pola veka pruža izvanredne mogućnosti predstavljanja rada i umetničkog izražavanja ne samo mladim stvaraocima već i formiranim umetnicima, pa i javnim i naučnim radnicima, pogotovo u periodu sedamdesetih i osamdesetih godina, kada je pružala veliku podršku tada mladim autorima i grupama, protagonistima umetničkih pokreta, među kojima su bili izuzetno aktivni: "Generacija 71", grupa MEČ, Ansambl "Renesans" i mnogi drugi.

SKC danas

Studentski kulturni centar je danas mesto brojnih aktivnosti savremenih umetnika, mesto okupljanja slikara, vajara, multimedijalnih i filmskih umetnika, muzičara, producenata. Centar podržava programe nekoliko galerija: V. I.P. Art galeriju, Cirkus galeriju, Art@Art galeriju, Galeriju SKC-a i Srećnu galeriju, redakcije za muzički i pozorišni program, forum, filmforum i druge, koji ostvaruju veliki broj kulturnih projekata na godišnjem nivou i čine SKC jednom među najznačajnijim institucijama u srpskoj kulturi danas.

08. 03. 2021. u 11:35

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije

Pratite vesti prema vašim interesovanjima

VALERIJ ZALUŽNI DAO PROGNOZU: Evo kada će ruska vojska da probije ukrajinski front

Svet

0 34

VALERIJ ZALUŽNI DAO PROGNOZU: Evo kada će ruska vojska da probije ukrajinski front

NOVI tehnološki napredak tokom ratnog vremena sprečiće ozbiljnije probijanje fronta duž ukrajinsko-ruske granice do oko 2027. godine, izjavio je Valerij Zalužni, bivši vrhovni komandant Ukrajine i sadašnji ambasador u Ujedinjenom Kraljevstvu, za „Ukrajinsku pravdu“ u intervjuu objavljenom 23. novembra.

23. 11. 2024. u 18:55