Kultura

SPOMENIKE UGRAĐUJU U TEMELJE ŠTALA: Kulturno bogatstvo sa arheoloških lokaliteta u opštini Nova Varoš godinama bez zaštite

D. GAGRIČIĆ

23. 08. 2021. u 13:40

POSLEDNjI je čas da se preko desetak rimskih nadgrobnih spomenika - stela, cipusa i žrtvenika, koje skrivaju trava i šiblje na nekoliko nekropola u opštini Nova Varoš - sačuva od nehata i nemara, zaštiti i konzervira, jer su veliko kulturno bogatstvo, ostaci narodne tradicionalne kulture u periodu od 2. do 4. veka nove ere.

СПОМЕНИКЕ УГРАЂУЈУ У ТЕМЕЉЕ ШТАЛА: Културно богатство са археолошких локалитета у општини Нова Варош годинама без заштите

Ovaj apel opštinskim vlastima uputila je pre osam godina mr Ljiljana Mandić, arheolog i savetnik Muzeja iz Užica, koja je sa dokumentaristom Zoranom Domanovićem obilazila značajna nalazišta u okviru projekata "Antičko nasleđe jugozapadne Srbije".

Usledilo je tada nekoliko razgovora u Opštini da se nađe dom za spomeničko nasleđe. Najpre je pominjan projekat lapidarijuma u Radoinji, mestu sa, kako je podsećala Mandić, dugom duhovnom tradicijom i poznatom antičkom nekropolom. Objekat bi bio u obliku rimskog atrijuma (centralnog dvorišta), od sličnih materijala kao iz tog perioda. Ovde bi, na jednom mestu, bili sakupljeni i izloženi nadgrobni spomenici, naravno uz uređenje prilaza i osvetljenje, ali i mogućnosti za druge postavke.

Pošto je u vetar otišao ovaj predlog, kasnije se, pak, pominjala seoba belega u dvorište odeljenja užičkog Muzeja u Novoj Varoši, otvorenog 2012. godine, gde je u postavkama simboličan broj eksponata sa nekoliko lokaliteta u međurečju Uvca i Lima.Činjenicu da je Nova Varoš godinama na margini istraživača, ovde pravdaju nezaintersovanošću muzejskih ustanova, ali i nedostatkom para i kadrovskom oskudicom. S druge strane, stalno se pominje oskudna turistička ponuda...

U radu "Arheološki lokaliteti na teritoriji Nove Varoši" Mandićeva podseća na skromna istraživanja, sondažna i zaštitna, obavljena uglavnom pre sedam decenija i krajem minulog veka, ali i poslednje nalaze užičkog Muzeja.

U selima Akmačići, Komarani, Drmanovići, Draževići, Radoinji, Rutoši i Ojkovici ima 20 arheoloških lokaliteta. Pored velikog broja praistorijskih humki u nizu mesta, posebno je dragoceno nasleđe kasnijeg perioda.

- Na lokalitetu Lisičjak u Akmačićima su antički spomenici sa natpisima i reljefima, u Radoinji je, pored Grobljanice, u zaseoku Bjelin grčko groblje, antička i slovenska nekropola. Ovde je otkriveno da su bila zastupljena dva običaja sahranjivanja - spaljivanje i sahranjivanje u praistorijskoj humci, a nađene su i slovenske urne. Posebno je interesantno "Džinovsko groblje" ili "Crkvina" u Rutošima, sa većim brojem kamenih ploča, kamenih sanduka i usadnika. U blizini su ostaci kule i tvrđave, a u srednjovekovnoj nekropoli nalaze se simboli kruga, krsta, polumeseca i ženskih figura.

Antički cipusi i stele ugrađeni su u crkvu Svete Trojice u Novoj Varoši - ističe Mandićeva.

Nemarom čuvara baštine lomljeni su antički spomenici, a prema kazivanju Milanka Pucarevića, odnošeni su i ugrađivani u zadružni dom ili temelje štala u selima na padinama Zlatara, gde su se ukrštala dva rimska puta. Zanimljivo je i da "Mileševski zapisi" u 9. broju (2012. godine) svedoče da su dva rimska nadgrobna spomenika iz Drmanovića preneta u depo Muzeja u Prijepolje, a da vlasnik njive nije dozvolio da se otkopa ara.

GRAD KLAK

IZNAD leve obale Uvca u Rutošima sačuvani su ostaci zidova i kule srednjovekovnog utvrđenja Klak. Prema zapisu iz 1326. godine, grad Klak je podignut još za vreme vladavine Nemanjića. Imao je strategijsku ulogu da kontroliše dolinu Uvca. Utvrđenje se pominje u nekoliko srednjovekovnih povelja pod imenom Klek, te u posedu Hercega Stjepana, da bi ga sredinom 15. veka osvojili Turci. U blizini su i dve gradine i crkva Janja - ističe mr Ljiljana Mandić.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije

Pratite vesti prema vašim interesovanjima

Svet

0 10

TURSKA DRHTI PRED PRETNjOM IZRAELA: Izbija treći svetski rat? (VIDEO)

MINISTAR odbrane Turske, Jašar Guler, izjavio je da Izrael može da napadne Tursku, čime je podržao ranije izjave predsednika Erdogana, koji je Izrael opisao kao direktnu pretnju za zemlju.

14. 11. 2024. u 17:17