Dodatak Kultura

POGLED ISKOSA: Prva srpska žena kritičar

Dejan Đorić

17. 09. 2024. u 05:00

Nadežda Petrović rođena je 1873. godine u Čačku, u uglednoj i poznatoj porodici. Učila je slikarstvo kod Đorđa Krstića, kasnije je studirala u Minhenu.

ПОГЛЕД ИСКОСА: Прва српска жена критичар

Nadežda Petrović, Autoportret na margini rukopisa, 1904. Foto Privatna arhiva

Njena slikarska dela karakterišu izražajnost i bogatstvo kolorita u skladu sa savremenim težnjama tog doba. Izraziti je ekspresionista, jedna od prvih slikarki tog pravca u svetu (uz Gabrijelu Minter i Paulu Moderson Beker). Sa njom ne samo da započinje ta linija u nastupu jugoslovenske umetnosti već i sama moderna umetnost u Srbiji. Bila je jedan od najvećih kulturnih radnika, borac za umetnost svoje epohe, angažovana i na državnim poslovima.

Ako su u srpskoj likovnoj kritici postojali osporitelji moderne kao internacionalnog a ne nacionalnog pokreta (Lagarić, Odavić, Vitezica i dr.), Nadežda je svoj likovni svet pronašla i na srpskom selu, u kaljavom Resniku, proputovavši na konju Južnu Srbiju, Kosovo i Metohiju i Makedoniju. Na kraju je i život dala za otadžbinu, umrla je u Valjevu 1915. godine kao dobrovoljna bolničarka, po čemu se razlikuje od svih avangardnih umetnika, koji ili blate svoju zemlju ili beže iz nje.

Nadežda Petrović, Autoportret na margini rukopisa, 1904. Foto Privatna arhiva

Ova telom snažna žena bila je i duhovno jaka, znalac stranih jezika i prva naša ne samo likovna kritičarka već uz Branka Popovića njenog prijatelja slikara rodonačelnik novije srpske likovne kritike. Njen mlađi brat Rastko Petrović je uz Todora Manojlovića i Milana Kašanina između dva svetska rata postao najbolji srpski likovni kritičar. Taj moderni smer u kritici sasvim drugačiji od tradicionalnog, desnog, izrazito nacionalnog i antimodernističkog započinje Nadežda Petrović sa kritikama o Marku Muratu i Prvoj jugoslovenskoj umetničkoj izložbi u Beogradu. Njene kritike su ponekad bile duže i izlazile u nastavcima u beogradskim i sarajevskim časopisima do 1913. godine. Sa njima novija srpska likovna kritika slavi 120 godina postojanja, mada je i ranije bilo likovnih kritičara koji kao Mihailo Valtrović više pripadaju estetici devetnaestog veka. Njene sabrane kritike objavila je Umetnička galerija Nadežda Petrović u Čačku 2009. godine, u dobroj kolekciji pod nazivom "Ravnoteža" srpske, makedonske i engleske likovne kritike u kojoj je izašlo pet knjiga. Kao pisac o savremenoj umetnosti ova slikarka je imala sluha za aktuelnu estetiku simbolizma i impresionizma ali i za visoke likovne vrednosti slikarstva Paje Jovanovića. Pisala je hrabro, kritički, napadajući društvene nepravde karakteristične za umetnost njene epohe, kao što je održavanje kapitalnih izložbi u dve mračne sobice. Na loše uslove života umetnik i nedostojno stanje u umetnosti prva je skrenula pažnju. Posle nje su se mnogi time bavili, između ostalih i najuticajniji Milan Kašanin, da bi se to popravilo uoči Drugog svetskog rata. U kolekciji Miloša Vujasinovića sačuvan je originalni rukopis njenog teksta o Prvoj jugoslovenskoj umetničkoj izložbi sa jedinim autoportretom u crtežu iz 1904. godine.

Preporučujemo

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije

Pratite vesti prema vašim interesovanjima

Novosti Google News
Tagovi
pogledaj sve

Drugi pišu

Pročitajte više

Komentari (0)

Ostavi komentar

Najnovije iz rubrike

Politika
Tenis
Fudbal
MVP by Mozzart Sport: Veliki izbor najboljih sportista Srbije!

MVP by Mozzart Sport: Veliki izbor najboljih sportista Srbije!