DUNAV ZAGAĐUJEMO, ALI SE SAM ČISTI: "Novosti" istražuju kako će Srbija da zaštiti podzemna izvorišta i vodotokove (2)

UKUPNE investicije za zaštitu voda u državi procenjuju se na 5,4 milijardi evra. Prema projekciji potrebnih sredstava iz Strategije do 2034. godine za kanalisanje i zaštitu voda potrebno je izdvojiti 3,9 milijardi, a za izgradnju atmosferske kanalizacije još 1,5 milijardi. Svega 13,85 odsto

Foto arhiva, Linkedin, Facebook

To je propisano podzakonskim aktom, po kom urbane sredine sa javnom kanalizacijom i opterećenjem većim od 2.000 ekvivalentnih stanovnika (ES) moraju da izgrade postrojenja za prečišćavanje do 31. decembra 2040.

Sada slika izgleda ovako: svega 13,85 odsto stanovnika od ukupnog broja, priključeno je na kanalizacione sisteme sa prečišćavanjem komunalnih otpadnih voda, a prema tom pokazatelju, kako upozorava dr Nebojša Veljković, iz Udruženja za tehnologiju vode i sanitarno inženjerstvo, Srbija se nalazi na začelju evropske liste.

- Prečišćavanje otpadnih voda kod nas je najveći izazov sa gledišta zaštite životne sredine i zdravlja ljudi, ali i ambijentalnog uređenja, ali se taj problem sporo rešava. Zato se ne može puno toga reći novog, pa ću ponoviti stavove iz radova objavljenih dok sam radio u Agenciji za zaštitu životne sredine. U Srbiji je u velikom broju gradova kvalitet površinskih tokova koji protiču kroz ili pored naselja i dalje ugrožen. Razlog je nedovoljna izgrađenost kanalizacionih sistema i nedostatak ili nedovoljno prečišćavanje otpadnih voda - kaže Veljković.

Naš sagovornik navodi da bi oblast zaštite voda i zaštite od voda trebalo da bude koordinisana na čitavom području sliva, zbog uticaja uzvodnih koncentrisanih izvora zagađivanja, ali i zagađenja od poljoprivrede sa spiranih površina ili promene protoka vode zbog opasnosti od poplava.

- Dve najveće urbane sredine sa javnom kanalizacijom, Beograd i Novi Sad, nemaju postrojenja za prečišćavanje, a kanalizacionim ispustima gravitiraju ka Dunavu - kaže dr Veljković. - Dobra okolnost jeste veliki prijemni kapacitet i ogromna moć samoprečišćavanja Dunava. Dakle, naša prestonica ispušta velike količine neprečišćenih komunalnih otpadnih voda, ali njihov uticaj na kvalitet vode Dunava je mali. To ne znači da Beograd ne treba da gradi postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda.

Foto arhiva, Linkedin, Facebook

Inače, Beogradski kanalizacioni sistem, kako objašnjava, razvija se u pet hidro-tehnički nezavisnih kanalizacionih sistema: Centralni, Batajnički, Banatski, Ostružnički i Bolečki. Ceo sistem karakterišu izlivi fekalnih i atmosferskih voda u Savu i Dunav i druge gradske vodotokove bez prečišćavanja. Banatski sistem, koji je od centralnog dela grada odvojen Dunavom, mešavina je grada i sela jer se u nekim delovima primenjuje ekstezivan tip poljoprivredne proizvodnje. Stambeni deo je koncentrisan u četiri naselja: Borča, Kotež, Krnjača i Ovča.

- Sa gledišta poboljšanja sanitarno-higijenskih uslova stanovanja, Banatskom sistemu sigurno pripada prioritetno mesto. Na tom području živi oko 60.000 stanovnika, od čega je oko 32.000 bez priključka na kanalizaciju. Za dispoziciju otpadnih voda iz domaćinstava koriste se septičke jame, jarkovi i otvoreni kanali, što pogoršava uslove života zbog zagađivanja pristupnog zemljišta. Samo u Borči i Kotežu već postoje kanalizacioni sistemi za sakupljanje otpadnih i atmosferskih voda. Iz njih se otpadna voda izliva u otvorene kanale i upušta u Dunav bez prečišćavanja.

Prema rečima našeg sagovornika, kvalitet vode u tim kanalima je na nivou razblažene otpadne vode kanalizacionih kolektora. On kaže da bi se projektovanjem i izgradnjom novog kanalizacionog sistema poboljšali uslovi života za 78.000 stanovnika u ova četiri naselja, plus Padinska Skela i Kovilovo.

- Osim zaštite zdravlja ljudi, izgradnja će doprineti i zaštiti zemljišta i podzemnih voda od zagađivanja, kao i smanjenju zagađenja reke - smatra Veljković.

Foto arhiva, Linkedin, Facebook

U komunalne otpadne vode dospeva mnogo toga što se lako može ukloniti mehaničkim putem, ali u kanalizacionom sistemu može da prouzrokuje začepljenja i oštećenja. Međutim, značajno veći rizik po životnu sredinu i ljudsko zdravlje dolazi od hemijskih supstanci, upozorava dr Antonije Onjia, redovni profesor sa Katedre za Analitičku hemiju i kontrolu kvaliteta Tehnološko-metalurškog fakulteta u Beogradu.

- Znamo da svašta iz kuće ode u kanalizaciju, na primer lekovi, kozmetika i razni preparati kućne hemije. Sa druge strane imamo industriju, koja u najvećem broju slučajeva ne radi nikakvo prečišćavanje tehnoloških otpadnih voda pre ispuštanja u kanalizacione sisteme. U industrijskim otpadnim vodama, često se mogu naći teški metali, mineralna ulja, razne opasne organske supstance itd. U komunalnim otpadnim vodama ima mnogo bakterija, što je uobičajeno. Mi tu vodu ne pijemo, a i mala je verovatnoća da bakterije iz nje preko lanca ishrane uđu u ljudsko telo. Međutim, radioaktivne supstance su jako opasne, postojane, i mogu naći način da kroz podzemne vode i ribe dođu do ljudi. Srećna okolnost je da u Srbiji ne postoji značajan broj ustanova koje koriste radionuklide - napominje prof. Onjia.

Do pre 20 ili 50 godina nije bilo toliko industrije i plastična ambalaža se veoma malo koristila. U domaćinstvima su se daleko manje upotrebljavali i lekovi, kozmetika i kućna hemija. U međuvremenu su naši stanovi, primećuje ovaj profesor, postali prave male hemijske fabrike.

- Pre nekoliko decenija u Srbiji je bilo više fabrika, ali je količina komunalne otpadne vode bila značajno manja. Nije lako doći do podataka o kontroli tih voda, a i same kontrole nisu bile sistematične. Takođe, nekada se živelo uglavnom u seoskim domaćinstvima, koja nisu generisala komunalnu otpadnu vodu. Danas smo se svi doselili u gradove i svakodnevno proizvodimo veliku količinu otpadne vode - objašnjava prof. Onjia.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije