STERIJA POČIVA U TUĐOJ GROBNICI: Slavni srpski književnik i jedan od najumnijih Srba deli spomenik sa prvim suprugom svoje žene

PISAC Jovan Sterija Popović (1806-1856) imao je oštro pero, kojim je na satiričan način nepogrešivo opisivao aktuelna društvena dešavanja i karakter svojih sugrađana Vrščana.

Foto J. J. Baljak

Ali, na njegovu nesreću, i njegova sudbina je pisana sličnom tintom, pa je, tako, slavni književnik doživeo brojne krahove i nepravde. Najveća je, bez sumnje, ta što je sahranjen u - tuđoj grobnici, u kojoj je već počivao prvi muž njegove supruge Jelene, Joakim Manojlović.

Sa njim Sterija nevoljno deli i nadgrobni spomenik, jer je dvostruka udovica odlučila da prednju stranu posveti piscu, a zadnju Joakimu, "sirotinjskom ocu pri magistratu vršačkom". Upravo zbog toga, taj spomenik na Gradskom groblju u Vršcu predstavlja raritet, jer ima mnogo dvostranih epitafa, ali ne sa takvom "podelom", što je naročito bilo neobično za sredinu 19. veka, kada se Sterija upokojio.

- Nepravedno je to što je jedan od najumnijih ljudi u Srbiji tako završio, samo zato što njegova žena nije bila u dobrim odnosima sa njegovom porodicom - objašnjava Ivan Babić, hroničar Vršca. - Ipak, iako društvom u grobu sigurno ne bi bio zadovoljan, mestom na kojem je sahranjen može biti. Spomenik je udaljen svega desetak koraka od grobljanske crkve, koju je sagradio njegov najplemenitiji junak Gavrilović iz "Rodoljubaca". "Gleda" Sterija, takođe, i niz Zmaj Jovinu ulicu, na čijem kraju se nalazi njegova rodna kuća.

epitaf Sa druge strane posveta  Joakimu Manojloviću, Foto J. J. Baljak

Dve godine posle Sterijine smrti, njegov rođeni brat Đoka Popović je sazidao porodičnu grobnicu, u kojoj počivaju njihovi roditelji, braća i sestre. Razočaran zbog činjenice da samo slavni pisac nije među njima, Đoka je na tom porodičnom spomeniku, koji je u obliku kamene piramide, upisao da se 33 koraka istočno odatle nalazi grob "spisatelja srbskog" Jovana Sterije Popovića.

Ivan Babić, Foto J. J. Baljak

Babić, za "Novosti", po prvi put otkriva i da je još pre pola veka postojala namera tadašnje lokalne vlasti da se ta nepravda oko Sterijine večne kuće ispravi. Želja gradonačelnika Time Ilina bila je, kaže, da se za Steriju, kao najuvaženijeg Vrščanina, napravi mauzolej, u kom bi počivali njegovi posmrtni ostaci. Čak je, zbog toga, i njegova grobnica bila otkopana, ali je gradonačelniku mandat istekao pre nego što je uspeo da realizuje svoju ideju.

- Tada je otkriveno da Jelena, koja je takođe sahranjena u tu grobnicu, ne počiva između dva muža, već da je njen kovčeg postavljen iznad prvog supruga, kojeg je očito mnogo više volela. Džaba su njeni rođaci dali da joj se epitaf iskleše na Sterijinoj strani spomenika, kada je njeno srce pripadalo drugom - zaključuje Babić.

DOM Piščeva rodna kuća, Foto Vikipedija

Danas Sterijina večna kuća, odlukom lokalnog komunalnog preduzeća, ima status zaštićenog grobnog mesta. Osim toga, komunalci su se slavnom piscu odužili i tako što su o svom trošku obnovili njegov jedinstveni spomenik, koji je decenijama propadao, jer nije imao naslednike koji bi o njemu brinuli. Sada zlatnom bojom ofarbana slova, koja su uklesana u sivom kamenu, jasno svedoče o neobičnoj ljubavnoj priči jednog od stotinu najznamenitijih Srba.

VERENICU MARTU UBIO GROM

I STERIJINO srce je pripadalo drugoj ženi, a ne pet godina starijoj Jeleni Popović, rođenoj Dimić, sa kojom je stupio u "razuman brak", kada su mu bile 43 godine. Bila je to njegova verenica Marta Peša, koja je, međutim, stradala od udara groma u svilari svoga oca. Nikada je nije preboleo. Posvetio joj je i pesmu, koja je na srpskom i nemačkom jeziku uklesana na njenom nadgrobnom spomeniku. Te tužne ljubavne stihove Sterija je objavio u čak tri svoje knjige.

Jovan Sterija Popović, Foto Arhiva

OSNIVAČ SRPSKE DRAME

KNjIŽEVNIK Jovan Sterija Popović bio je i jedan od vodećih intelektualaca svoga vremena. Smatra se osnivačem srpske drame, a prvi je i jedan od najboljih srpskih komediografa. Bio je i ministar prosvete od 1842. do 1848. godine i tada je, 10. maja 1844, dao ukaz kojim je osnovan "Muzeum serbski" u Beogradu, čime se smatra osnivačem Narodnog muzeja. Posebno je značajan njegov napor na proučavanju i očuvanju kulturnog nasleđa Srbije. Kao ministar je mnogo učinio za organizovano razvijanje školstva u Srbiji. Godine 1844. doneo je Školski zakon kojim je prvi put u Srbiji gimnastika ozakonjena kao školski predmet od prvog do četvrtog razreda gimnazije. U Sterijinoj spomen-kući dugo je bilo sedište Književne opštine Vršac.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije