Feljton

FELJTON - PRLJAVE IGRE ALIJINIH SUFLERA: U Ulici Vase Miskina najviše je poginulo Srba

Dragan Vujičić i Ivan Miladinović

30. 04. 2021. u 18:00

KRAJEM 1992. godine, Sarajevsko-romanijski korpus Vojske Republike Srpske čvrsto je držao liniju fronta oko Sarajeva, dok su napadi Armija Republike BiH da izađu iz okruženja bili odbijeni sa značajnim gubicima.

ФЕЉТОН - ПРЉАВЕ ИГРЕ АЛИЈИНИХ СУФЛЕРА: У Улици Васе Мискина највише је погинуло Срба

Foto iz izveštaja Nezavisne međunarodne komisije

Krajem 1992. godine, borbeni gubici Prvog sarajevskog korpusa iznosili su 3.097 poginulih oficira i muškaraca (Ajnadžić, 2002, str. 236). Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija donio je 6. maja 1993. godine Rezoluciju 824 kojom je Sarajevo proglašeno "sigurnim područjem" (UN Security Council Resolution 824, 1993). Parametri ove zaštite definisani su naknadnim donošenjem Rezolucije 836 Savjeta bezbjednosti UN, 4. juna 1993. godine. Status "sigurnog područja" za Sarajevo pod zaštitnim kišobranom UN i prisustvo Unprofora u gradu dali su Armiji Republike BiH u Sarajevu veliku vojnu prednost, odvraćali napade VRS-a, pružali humanitarnu pomoć i uveliko ublažili prevlast Vojske Republike Srpske u artiljeriji.

Armija BiH je posljednji pokušaj probijanja blokade Sarajeva izvršila u junu 1995. godine, tokom operacije "Tekbir". Ova operacija bila je najveća u pogledu angažovanih snaga. U operaciji je učestvovalo pet korpusa Armije Republike BiH. Ukupna snaga okupljene sile bila je oko 46.000 oficira i ljudi sa 24 tenka, 60 artiljerijskih oruđa i do 400 minobacača.

SA strane Vojske Republike Srpske, Sarajevsko-romanijski korpus mogao je okupiti i povesti u borbu 17.500 ljudi, 42 komada poljske artiljerije, 132 minobacača i 24 tenka (Kovačević, 2018, str. 55). Kao i kod svih prethodnih ofanzivnih operacija Armija Republike BiH radi probijanja blokade Sarajeva, operacija "Tekbir" završila se neuspjehom. Nakon što je u početku prepustila nešto, Vojska Republike Srpske je izvršila kontranapad i odbila Armiju BiH. Muslimani su ponovo pretrpjeli značajne gubitke. Procjena CIA je da je od sredine juna do sredine jula 1995. godine, ARBiH možda izgubila preko 1.000 ubijenih i 3.000 ili više ranjenih ljudi u bitkama oko Sarajeva, što je velika cijena u krvi po bilo kojem standardu (CIA, 2003, str. 315). "Ofanziva Armije Republike BiH iz juna 1995. godine za razbijanje opsade Sarajeva bila je slavna žrtva za očuvanje statusa žrtve Bosne u očima svijeta", napomenuo je potpukovnik Džim Bakster, vojni pomoćnik generala Smita (Ripley, 1995, str. 141).

OBAVEŠTAJCI SUMNjALI NA MUSLIMANE

U INCIDENTU "Markale 1", Unprofor je zaključio da je svaka strana mogla ispaliti granatu, koja je 5. februara 1994. ubila 68 ljudi (Burg & Shoup, 1999, str. 166). Prema holandskom obavještajnom stručnjaku Cesu Vibesu, različito osoblje obavještajnih i bezbjednosnih službi iz Kanade, Velike Britanije, Danske, Švedske, Norveške, Belgije i Holandije, nezavisno jedni od drugih, ustanovili su da je to čin Armije Republike BiH kojim se bosanski Srbi prikazuju u lošem svjetlu (Wiebes, 2002, str. 62).

Tokom čitavog rata, Sarajevsko-romanijski korpus Vojske Republike Srpske je preduzeo samo jednu ofanzivu, poznatu kao "Lukavac-93", u ljeto 1993. godine. Ciljevi "Lukavca-93" bili su trostruki: direktno povezati hercegovački region sa ostatkom Republike Srpske, da se dovrši opkoljavanje Sarajeva i da se primora Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine na mirovne pregovore. Vojska Republike Srpske je ovu ofanzivu shvatila vojnom potrebom i kao opravdan odgovor na neprekidne napade Republike BiH od strane ogromnih snaga i na prednjem i na zadnjem dijelu odbrane (Kovačević, 2018, str. 155).

NAJINTENZIVNIJI dan borbe bio je 22. juli 1993. godine. Jedinice 1. korpusa ARBiH pokušale su kontranapad, na koji je VRS uzvratila artiljerijskom vatrom usmjerenom na razne legitimne ciljeve, uključujući položaje

ARBiH na brdu Igman i minobacače i artiljerijske položaje u centru Sarajeva. Kako se izvještava, UN je zabilježio 3.777 udara artiljerije i minobacača, od kojih je 660 sletjelo u centar grada, ali većina je ispaljena u područje planine Igman (UN Security Council, 1994, str. 586).

Početkom jula 1993. godine, Sarajevsko-romanijski korpus VRS zauzeo je planinu Bjelašnicu. Na Igmansku visoravan trupe VRS izašle su 1. avgusta 1993. godine. VRS kontrolom ova dva vrha zaprijetila je da će dovršiti blokadu Sarajeva. Pod prijetnjom vazdušnim udarima NATO, 14. avgusta 1993. godine, zaraćene strane su potpisale Sporazum o povlačenju snaga sa Igmana i Bjelašnice, kojim su se i VRS i ARBiH obavezale da se povuku na linije koje su postojale prije 30. juna. VRS se složila da vrati osvojenu teritoriju Unproforu, koji je preuzeo obavezu da garantuje sprovođenje sporazuma i spornu oblast proglasio "demilitarizovanom zonom".

MEĐUTIM, Unprofor nije ispunio svoje obaveze. Jedinice Prvog korpusa ARBiH ostale su u "demilitarizovanoj zoni" i izvodile bolne napade protiv VRS. Prelazeći "demilitarizovanu zonu", 6. novembra 1994. godine, grupa specijalnih snaga ARBiH izvršila je iznenadni napad na komandno mjesto bataljona VRS i usmrtila 24 osobe uključujući četiri medicinske sestre. Ovo ubistvo predstavljalo je kršenje Ženevskih konvencija. Komandant Unprofora general Majkl Rouz kvalifikovao je napad kao "ratni zločin". (Rose, 1988, str. 186-187).

Mnogo kontroverzi izazvali su incidenti "Masakr u redu za hljeb" 27. maja 1992. godine i incidenti "Markale 1" i "Markale 2" 5. februara 1994, odnosno 28. avgusta 1995. godine. Svi su pripisani artiljerijskom granatiranju VRS-a. Ali nakon pomnog ispitivanja Unprofora, postalo je vrlo nejasno da li su "Masakr u redu za hljeb" zaista počinili Srbi. Narod u Sarajevu mogle su podjednako lako granatirati njihove vlastite trupe, prema uputstvima vlastite vlade, kako bi izazvale međunarodnu akciju na konferenciji u Lisabonu, a Srbi bili osuđeni za to (O,Shea, 2005, str. 38).

KOMANDANT UN Luis Makenzi u Sarajevu uvjerio se u tvrdnju napomenuvši efikasnost kojom je vlada prije eksplozije blokirala mjesto "Masakra u redu za hljeb", i odmah nakon toga dovela novinare, sugerišući da su većina žrtava zapravo "pitomi Srbi" koje je etnička pripadnost učinila pogodnim za žrtvu (MacKenzie, 1993, str. 193-194).

Tokom zajedničke konferencije za štampu, šef misije Unprofora Jasuši Akaši i NATO-a admiral Burda jasno su izjavili da "ako NATO snage na zahtjev UN koriste vazdušne snage u Sarajevskoj regiji, koristiće se nepristrasno protiv svih prekršilaca primirja". Prema Jasušiju Akašiju: "Takav stav, da bi se održala nepristrasnost u odnosu na sve tri strane u sukobu (Srbe, Hrvate i muslimane), bio je u suprotnosti sa kasnijim odlukama Savjeta NATO koje su samo snage bosanskih Srba ciljale kao neprijatelja. Čvrst i pragmatičan pristup admirala Burde vazdušnim napadima snaga NATO izgledao je u oštroj suprotnosti sa pristupom koji je zagovaralo visoko rukovodstvo američke administracije, uključujući predsjednika Bila Klintona" (Akashi, 2007, str. 46-47).

SUTRA: UNPROFOR ZNAO KO SU UBICE

Preporučujemo

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije

Pratite vesti prema vašim interesovanjima

Novosti Google News
Tagovi

Drugi pišu

Pročitajte više

Komentari (0)

Ostavi komentar

Najnovije iz rubrike

Politika
Tenis
Fudbal
TUGA: U tragediji u Novom Sadu stradao fudbaler i njegova devojka, oglasio se klub (FOTO)

TUGA: U tragediji u Novom Sadu stradao fudbaler i njegova devojka, oglasio se klub (FOTO)