FELJTON - SRBI OD VAJKADA RASPETI IZMEĐU ISTOKA I ZAPADA: Raška je postala središte oko kojeg je počelo okupljanje ostalih srpskih teritor

KLIMENT, jedan od učenika, bio je duša prve misionarske i književna škole,koju je sam utemeljio (u župi Kutmičevica u južnoj Albaniji), prvo kao učitelj a posle toga kao episkop u Velici (Belica, u istoj regiji).

RODONAČELNIK Veliki župan Vukan preuzeo je na sebe formiranje srpske države, Foto " Vikipedija "

Za života cara Borisa, Kliment je osnovao jedan manastir u Ohridu, gde je, 879. godine i sa odobrenjem carigradskog patrijarha, ustanovljeno sedište episkopije. Prema legendi iz njegovog žitija, Kliment je bio prvi episkop u tim krajevima koji je u crkvene službe uveo slovenski jezik. Jer, do tada je u upotrebi bio samo grčki. Njegov književni rad je doživeo velike pohvale, a on je bio vrlo cenjen kao savršeni besednik. Napisao je propovedi za sve praznike u godini, „žitija mnogih proroka i apostola, te žitija i podvige svetih mučenika“. Jezik mu je isti kao onaj u najstarijem prevodu Svetog pisma na slovenski. Kliment je umro 27. jula 916. godine, po gregorijanskom kalendaru.

KAKO je Srbija u tom periodu bila politički potčinjena Bugarima, proizlazi da je i njena crkva priznavala bugarskog arhiepiskopa kao vrhovnog. Kada je Raška potpala pod jaram Grčkoga carstva, Raška eparhija je posledično preneta pod jurisdikciju carigradskog patrijarha. Godine 986, Samuilo je zagospodario Makedonijom i srpskim pokrajinama, a srpska eparhija postala podređena ohridskoj stolici. Kasnije je Makedonsko carstvo nestalo, ali je Ohridska arhiepiskopija sačuvana, zadržavši istu duhovnu vlast nad podređenim crkvama kakvu je posedovala u vreme vladavine vizantijskog cara Romana I i bugarskog cara Petra (927-969).

(Jedan Sloven, Jovan, bio je arhiepiskop kada je Vasilije II osvojio Makedoniju. On je pregovarao sa carem i predložio uslove, koje je Vasilije prihvatio, a pod kojima je Ohridskoj arhiepiskopiji sa njenim crkvama data autonomija. Kada je Jovan umro, Lav I, rođenjem Grk, postavljen je na ohridski tron od strane Mihaila IV Paflagonca (1034- 1041). Taj čovek je započeo proces pretapanja slovenske arhiepiskopske stolice u grčku.

To nije neposredni uzrok grčke izmišljotine o grčkom karakteru ove arhiepiskopije. Grci su želeli da održavaju gledište da je, izvorno, to bila grčka a ne slovenska katedra, a time je formulisana i teorija o tome da je Justinijana Prima bila isto što i Ohrid. Gramati Vasilija II Grci su dodali da su svi zahtevi arhiepiskopa potvrđeni zato što je car Vasilije čuo da je Ohrid osnovao Justinijan (535). „Jer je Justinijan o njemu govorio kao o svom rodnom mestu koje je tada imalo za episkopa – Kasteliona.)

NASTOJANjA Srba da ostvare nezavisnost sprečavala su dva suprotna uticaja nad srpskim narodom. Svaki njegov napor da stekne političku slobodu značio je pokoravanje papi. Jer, da bi zadobili podršku Zapada u borbi protiv Grka, Srbi su morali priznati papu kao svog duhovnog vladara. Morali su da izaberu između cara i pape. Nijednoga od njih oni nisu želeli za vladara. Ali, zbog geografskog položaja, nisu mogli ni bez njih. Stoga su vladari Srbije morali da se oslanjaju na jednu ili drugu stranu, a katkad da sklapaju sporazume sa obe istovremeno, dok je narod bio vrlo rezervisan kako prema onima iz Carigrada tako i prema onima iz Rima. Zbog toga su na Srbe polagali pravo i patrijarh i papa, iako nijednoga od njih nije naročito zanimao njihov razvoj. (Raška eparhija, koju su smatrali pripadajućom Ohridskoj arhiepiskopiji, spadala je u one katedre koje su u 11. veku bile pod barskim arhiepiskopom koji je polagao pravo na  privilegije drevne Dukljanske arhiepiskopije. Serbiensis ecclesia se pominje kao pripadajuća barskoj katedri u pismima papa Aleksandra II, Klementa III i Kaliksta II.)  Vojislav, knez Srbije, koji je vladao Dukljom, Zahumljem, Bosnom, Travunijom i Raškom, okrenuo se papi zarad savezništva protiv Grka od kojih se prethodno odvojio (1040.). Ishod je bio takav da su delovi Srbije potpali pod obnovljenu Barsku arhiepiskopiju. Godine 1067, papa Aleksandar II je svojom bulom dao Petru, arhiepiskopu dukljanskom i barskom, sledeće dijeceze: cathariensis, pulatiensis, svatiensis, drivastinensis, palachiensis, serbiensis, bosniensis et tribuniensis. Papa je nameravao da odvoji Srbe od Ohridske arhiepiskopije i patrijarha u Carigradu, te da ih približi sopstvenoj stolici; to je, međutim, izazvalo svađu između barskog i dubrovačkog arhiepiskopa. Potonji je polagao pravo na vlast nad crkvama koje su ovim dodeljene barskom arhiepiskopu. Osnov za njegov zahtev je ležao u sledećem:

OKO 926. godine, Duklja (nedaleko, na sever, od današnje Podgorice)  je razorena, a njen arhiepiskop se sklonio u Raguzu (Dubrovnik). Tamo je istovremeno zadržao prethodnu titulu. Stoga su njegovi naslednici na tronu Raguze polagali pravo na vlast nad Dukljom; a kada je Petar stupio na obnovljenu barsku katedru i postao poglavar svih episkopija koje su tada bile pod dukljanskom arhiepiskopijom, episkopi Raguze su se, protestujući, obratili Rimu. Petar, optužen za nepridržavanje dekreta Splitskoga crkvenog sabora (1068) koji su se ticali upotrebe slovenskog jezika u crkvenim službama, pozvan je u Rim kako bi izneo opravdanje. On odbije da ode tamo, a rezultat je bio da je posle Petrove smrti tron u Baru ostao upražnjen oko osamdeset godina. Uskoro je potpao pod dubrovačku mitropoliju i tek je u vreme srpskog župana Nemanje izvesni Grgur postao barski arhiepiskop (oko 1178). (Postoje dokumenti pape Paskala II upućeni mitropolitu dubrovačkom godine 1102, u kojem se potonjem daje ovlašćenje da upravlja crkvama Srbije, Zahumlja i Travunije.)

Vladavine Vojislavljevih naslednika Mihaila i Bodina približile su, više nego ikad, Srbiju Svetoj Stolici u Rimu. Mihailo, protospatar (ovu titulu mu je dodelio grčki car) i kralj (Sclavorum rex, kako ga je titulisao papa), postao je „carissimus beati Petri filius”.

Papsko okrilje je za prirodnu posledicu imalo aboliciju optužbi, širom Duklje, kod grčkog patrijarha. Posle Bodinove smrti, tamo nije bilo pravoslavnih sveštenika. Papa Kliment III je, u jednom pismu (8. januara 1089), opisao Bodina kao „filii nostri Bodini, regis Sclavorum gloriosissimi”. Za svoje vladavine, grof Remon od Tuluza je (u zimu 1096-97. godine) proveo svoje krstaše preko Bodinove teritorije; ovaj ga je prijateljski dočekao i, osim hranom, snabdeo dragocenim informacijama o Carigradu i Maloj Aziji.
BODINOV savremenik Vukan (veliki župan)  preuzeo je na sebe formiranje države, a Raška je postala središte oko kojeg je počelo učvršćivanje razdvojenih delova srpske teritorije. Episkop raški je bio duhovni vladar i preteča Svetog Save.

Rast papske moći u vođenju evropskih poli- tičkih poslova doprineo je sve slabijoj posvećenosti latinskih sveštenika istinskim ciljevima hrišćanskog učenja. Njihov „misionarski rad“ među Srbima sastojao se, u većini slučajeva, u tome da donose kraljevske insignije iz Rima na srpski dvor i da sa srp- skog dvora prenose u Rim deklaracije o sinovskoj poslušnosti i pokoravanju kneževa. Pravo versko učenje je tako zanemareno, što je pomoglo napredovanju i prijemčivosti bogumilske jeresi. Kozma Prezviter, koji je živeo u 10. veku i napisao „Slovo na jeretiki“ (propoved o jereticima) pripisuje početak jeresi koja se širila među Bugarima nekom svešteniku Bogumilu koji je živeo „u vremenu pravoslavnog cara Petra (od Bugarske)“. Bogumil je bio njen organizator, ako ne i rodonačelnik. Ovu jeres je odlikovao dualizam.

POJAVA JERETIKA

SRPSKA crkva, kao ni mnoge druge crkve, ni nije mogla izbeći odvajanje svojih pripadnika koje su odvodili za sobom jeretici i lažni učitelji. Tome je utrla put rezervisanost Grka: oni su, čak i kao misionari, tvorili posebno privilegovanu klasu i izazivali veliku podozrivost Srba koje su očito smatrali varvarima. Ovo je kvarilo poželjnu bliskost između učitelja i njihovih đaka. Otežavalo je napredak u poučavanju. U tome je udela imalo i latinsko sveštenstvo.

 SUTRA: NEMANjA POSTAVLjA TEMELj ZA SVE BUDUĆE NARAŠTAJE 

Preporučujemo

Feljton

0 0

FELjTON - O LAKOVERNA, PUSTA I BURNA MLADOSTI: Knez Mihajlova, ili tada čuvena "štrafta" dušu je dala za nova poznanstva

11. 05. 2024. u 18:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije