FELJTON - ANATEMA CRNOGORSKOG SENATA NA SVE KADIĆE: Knjaz Nikola, Danilov naslednik, svog prethodnika poredio je sa Karađorđem
PO MIŠLjENjU mnogih istoričara prerana smrt knjaza Danila je pregrebla da ostvari do kraja svoje zamisli, ali da je i po onome što je u nasleđe ostavio svome sinovcu Nikoli, obezbijedio značajno mjesto u crnogorskoj istoriji , pa stoga i kao državnikzaslužuje poštovanje.
Manje je poznato da ga je knjaz Nikola, kao njegov naslednik, uporedio sa Karađorđem, u jednoj od svojih prvih pjesama („Zvono cetinjskog manastira”), nastaloj 1859. godine. U svojoj studiji „Dvije pjesme Nikole I” („Stvaranje”, avgust, septembar, oktobar, 1995.godine), u kojoj analizira ovu i pjesmu pod naslovom „Pijmo vino”, istoričar Živko M. Andrijašević kaže da je „knjaz Danilo slovio u svijesti Crnogoraca, tada i kasnije, kao vladar neviđene upornosti i kuraži… Knjaz Danilo, baš kao i Karađorđe, predstavljju primjer poželjnog ponašanja u vremenu nezavršenog nacinalnog oslobođenja i ujedinjenja.
Upravo zbog toga, oni su predmet pjesnikovog uvažavanja i izbora…”
To je, može biti, najkraća, ali i najpotpunija i najtačnija definicija uloge i značaja knjaza Danila u crnogorskoj istoriji polovinom 19. vijeka. Istoričari su, čini se, do tančina rasvijetlili tu ulogu, njegovu državničku djelatnost i značaj, ali je naličje njegove vladavine, priča o njemu kao čovjeku, uloga i ono što je činio iza kulisa vladarske pozornice, gotovo uvijek i u najvećoj mjeri, ostajalo manje poznato, namjerno ili nenamjerno prećutkivano, katkad i činjenično netačno prikazivano. U tom pogledu mnogo više od ostalih nije učinio čak ni akdemik dr Branko Pavićević u svojoj obimnoj i vjerovatno ponajboljoj i najsveobuhvatnijoj knjizi o Danilu Prvom Petroviću Njegošu.
Zahvaljujući knjizi „Zeko Mali“ Buda Simonovića mnogi Kadići i oni od njihovih odiva, ali i prijatelji bratstva koje je platilo, ni krivo ni dužno, veliku cijenu samo zato što im je Todor rod, saznali su cijelu istinu. Saznali su kako je Todor, to oličenje velikog brata, branio čast sestre koju je nadobudni Zeko Mali na silu obljubio i poslije je kod živa muža preudao, ali i obraz i čast Kadića bratstva i plemena Bjelopavlića. Počeli su da saznaju punu istinu i da se kazuju kao Kadići, iako je muka natjerala njihove pretke da mijenjaju prezime, a često i krsnu slavu i vjeru samo da bi sačuvali goli život i potomstvo. Put do Bovana im je proprtio Budo Simonović, koji je prije mnogih Kadića progazio kroz visoko šiblje i skoro neprohodnu šikaru jednog vrelog septembarskog dana 1995. godine, u vrijeme Međudnevice, kad je ovo mjesto puno ljutih otrovnica, od kojih se izdvajaju posebno opasni trorogi poskoci, došao u sam centar nekad velikog i srećnog naselja. Odatle je izvijestio da se tu mogu prepoznati 84 kućišta nekdašnjih Kadića domova, među njima i ono Todorovo, jer nije bila pokrivana, niti gorjela u požaru koji su Petrovići i njihove udvorice zapalile 1860. godine na Bovanu i učinili da ta vatra tinja sve do našeg vremena.
A o ishodu i posledicama ove strašne anateme koju je Senat crnogorski bacio na cijelo bratstvo Kadića, ponešto se može zaključiti i iz jednog pisma koje je Risto Dragićević pronašao u ličnoj arhivi kralja Nikole i koje citira u istom prilogu u XXV knjizi „Zapisa“. Pismo je nađeno u fascikli arhive za 1863. godinu, a pisao ga je iz Skadra čovjek pod pseudonimom „stražarić“ (Risto Dragićević je po rukopisu utvrdio da je riječ o tadašnjem crnogorskom konzulu u Skadru, Jovanu Vacliku). U pismu, pored ostalog,
Zakumio je mene da mu dam nekakvi odgovor i sam mu rekao: Hajde tamo gđe ti car zapovijedi ili hajde na Cetinje…“
I tek nakon 140 godina polako su Kadići iz svijeta počeli da se vraćaju Bovanu, na ognjišta svojih predaka. Na mjestu pogroma, dobročinstvom Žarka Pavlovića – Kadića izgrađen je spomenički kompleks u čijem centru dominira manastir Svetog Dimitrija Solunskog, sa ljetnjom pozornicom, pomoćnim objektima i parohijskim domom. To je sada ženski manastir i metoh manastira Ostrog.
Na velikom narodnom okupljanju 24. septembra 2022.godine na novoizgrađenoj ljetnjoj pozornici na Bovanu Kadića, izveden je i posebno upriličen kulturno-umjetnički program „Kadići na ognjištima predaka“ nakon 162 godine,koji je prenosilo devet televizija za područje Evrope, Amerike, Kanade i Australije. Uz blagoslov njegovog visokopreosveštenstva gospodina mitropolita crnogorsko primorskog Joanikija. stihove o Kadićima su govorili Matija Bećković i Blagoje Baković.
Bovan je veoma interesantno naselje, svo od kamena i kamenih kuća, smješteno na samom rubu pitome Bjelopavlićke ravnice,u nepopsrednoj blizini nekadašnjeg „carskog puta“, koji je vodio od Skadra, preko Podgorice i Spuža prema Nikšiću i dalje prema Mostaru i Travniku, koji u vrijeme osmanlijske okupacije Balkana bijaše glavni centar uprave pokorenim teritorijama i sjedište sultanovih izaslanika.Sada je to praktično početak novog kolskog puta od Danilovgrada do manastira Ostrog.
Po nekim podacima ovo mjesto dugo je bilo kamen međaš Bjelopavlića, prvog od sedmoro crnogorskih brda i Crne Gore ka granici sa turskom carevinom. Sama činjenica da Bovan znači utvrdu, a na starogrčkom jeziku i tvrđavu, kakvim sa ovim imenom ima nekoliko u Srbiji, (u niškom okrugu Bovan naselje u blizini Aleksinca sa preko 500 stanovnika, Bovan – tvrđava, ili Jerinin grad. Bovansko jezero...) to potvrđuje. Da li bjelopavlićki Bovan , po toj logici, ima neku vezu sa Jerininim gradom u Morakovu, koje se nalazi na samom kraju Nikšićke župe, nijesmo uspjeli da sigurno utvrdimo, ali se zna da je katun Turja, koji se nalazi odmah iznad Morakova bio ljetnje stanište, odnosno glavni katun Kadića iz Bovana, pa i ovakve pretpostavke mogu imati smisla.
Inače, sama riječ Bovan, po Vukovom rječniku znači oštar kamen (bovanica), koga u ovom kraju ima mnogo, pa se može zaključiti da je upravo tako i nastalo ime mjesta. Bovan, a ne Boan, kako se u Bjelopavlićima često u običnom razgovoru pogrešno navodi ime mjesta.
(Boan se kao mjesto nalazi u blizini Šavnika i dobio je ime po buvama kojih je bilo mnogo u vodenicama i stupama, koje su valjale sukno na rečicama Tušina i Bukovica, koje su usjekle ispod njega dubok kanjon u kojem se i nalazi i manastir Podmalinsko, u kojem je učinjen i poslednji dogovor drobnjačkih i uskočkih prvaka za smaknuće Smail-age Čengića 1840. godine.)
POVRATAK POTOMAKA
SA OGNjIŠTA predaka u znak poštovanja, pomirenja i bratske sloge u Crnoj Gori, 24. septembra 2022. godine, sadašnjoj crnogorskoj vlasti upućen i zahtjev:
- da se poništi i stavi van snage sentencija Senata crnogorskog i brdskog od 12. februara 1861.godine;
- da se izvršenje ove sentencije osam mjeseci prije njenog donošenja osudi kao genocid, a ne samo kao zločin nad jednim bratstvom i bjelopavlićkim plemenom;
- da se stvore zakonski uslovi za povratak potomaka ubijenih, prognanih i raseljenih Kadića na ognjišta predaka.
SUTRA: NjEGOŠ POSVEĆUJE PESMU HRABRIM BJELOPAVLIĆAMA
JESTE LI SIGURNI DA PUTIN BLEFIRA?! Evo koliki je rizik od nuklearnog rata - Stigle najnovije stručne procene
DANIMA se mnogi građani pitaju koliko je realan rizik od nuklearnog rata nakon što je američki predsednik Džo Bajden ovlastio Ukrajinu da koristi rakete dugog dometa za napad na Rusiju, što je, prema novoj Putinovoj bezbednosnoj strategiji, razlog za rat, uključujući nuklearni odgovor.
21. 11. 2024. u 11:27
"SPREMITE SE ZA TREĆI SVETSKI RAT!" Nemačka upozorila građane, izdat dokument na 1.000 strana
GRAĐANI Nemačke upozoreni su da se pripreme za mogući treći svetski rat sa Rusijom, nakon što je ruski predsednik Vladimir Putin još jednom zapretio nuklearnim napadom.
20. 11. 2024. u 11:55
MNOGI NE ZNAJU: Šta knez Mihailo pokazuje prstom
SPOMENIK knezu Mihailu Obrenoviću na Trgu republike postao je glavno gradsko sastajalište Beograđana i njihovih gostiju. Međutim, od mnogih ćete čuti da se sastaju ne kod Kneza već “kod konja”.
21. 11. 2024. u 09:47
Komentari (0)