SVEDOCI VREMENA I SIMBOLI GRADA: Prestonički javni satovi redovno se održavaju i u dobrom su stanju

BEOGRAD je prestonica gde javnih satova ima u gotovo svim delovima. Pojedini godinama istrajavaju na fasadama beogradskih zgrada. Beograđani imaju tu sreću da vide i sunčani, ali i digitalne javne merače vremena, koji su reprezentativni primerci perioda u kojima su nastajali. O njima brinu opštinski i gradski komunalni inspektori, a kontrola se po službenoj dužnosti obavlja jednom godišnje.

Foto arhiva

Nedavno je na zgradu stare Železničke stanice vraćen sat, koji je bio na popravci. Mehanizam je unapređen, i sada meri vreme uz pomoć novog digitalnog mehanizma, novih kazaljki, solarnih panela i dži-pi-es antene. A postavljen je još krajem 19. veka. Iako je nekoliko puta zastajao u radu, uz unapređen mehanizam ovakve situacije trebalo bi da budu sve ređe.

Sunčani časovnici na teritoriji naše zemlje pojavljuju se krajem 12. i s početka 13. veka. Najpoznatiji je onaj na Bogorodičinoj crkvi u manastiru Studenica, ali u Zemunu ima jedan kojim može da se pohvali. Ovaj merač vremena urađen je 1828. godine, a kumovao je da se objekat na kojem je postavljen nazove i bude prepoznatljiv kao Kuća sa sunčanim satom u Zemunu.

- Zavod za zaštitu spomenika kulture grada od svog osnivanja brine o nepokretnom kulturnom nasleđu na teritoriji svih 17 gradskih opština - rekli su za "Novosti" U Zavodu za zaštitu spomenika. - Izvestan broj kulturnih dobara u okviru svog fasadnog platna ima izveden sat kao važan segment fasadnih kompozicija, ukazujući na njegovu funkcionalnu i simboličku ulogu. Pojedine od ovih građevina reprezentativni su primerci stila kojem oblikovno pripadaju ili su značajno ostvarenje svojih autora.

Kako su nam rekli u Zavodu, najstarija kula-zvonik sa satom je "čuvar" ulaza na Gornji grad na Kalemegdanu, Sahat kula. Postavljanje sata na zvoniku karakterističan je element barokne arhitekture, koji se ogleda na sakralnim objektima podignutim u 18. i 19. veku.

Ovakav primer je i sat na Sabornoj crkvi, a kada kazaljke otkucaju pun sat oglasi se i mehanizam. Zvonik Bogorodičine crkve u Zemunu iz 18. veka takođe krasi jedan merač vremena.

Na teritoriji gradske opštine Savski venac nalazi ih se sedam. Najpoznatiji i najstariji među njima je onaj na zgradi stare Železničke stanice. Fasada zgrade "Železnica Srbije" okitila se 1928. godine jednim meračem vremena. Osim što ima 16.000 metara kvadratnih i preko 600 soba, ima i sat koji se izdiže na pročelju ovog monumentalnog objekta.

Osim ova dva najstarija sata na Savskom vencu, zgradu pošte u Savskoj, autobuska stanica BAS i stanica "Prokop" obogaćeni su meračima vremena.

- Komunalna inspekcija GO Savski venac obavlja kontrolu ispravnosti javnih satova - govore u GO Savski venac. - Ti inspekcijski nadzori nisu tako česti, po službenoj dužnosti obavljaju se jednom godišnje. Ukoliko se pojavi potreba i mimo plana inspektori izlaze na teren. Oni na terenu konstatuju ispravnost javnih časovnika, i u zavisnosti od toga gde se nalazi daju nalog za popravku, tačnije dovođenje u funkcionalno stanje. Ovaj nalog dobijaju organi ili institucije koje koriste objekat ili prostor na kome se nalazi merač vremena.

KNEZ MIHAILOVA I KARAĐORĐEV TRG

OSIM sunčanog i satova na sakralnim objektima u Zemunu, ova opština se može pohvaliti i mehanizmima koje je uradilo preduzeće "Insa".

- Sat na Karađorđevom trgu od 14. juna ponovo pokazuje tačno vreme - govore u GO Zemun. - Privremeno je bio isključen zbog radova na saobraćajnoj signalizaciji. Tokom osamdesetih godina u njega je ugrađen "Insin" mehanizam, a ovo preduzeće ga održava već nekoliko decenija.

Inženjeri ovog preduzeća prošle godine zamenili su najstariji mehanizam koji je bio smešten na objektu koji se nalazi na Magistratskom trgu 1. Ovaj mehanizam morao je da se navija svake nedelje, a sada se vreme na njemu podešava automatski.

Još jedan "Insin" svedok vremena, koji je i simbol grada i dočekuje Beograđane i posetioce prestonice, nalazi se u Knez Mihailovoj ulici.

OLIMPIJSKI

OSIM onih koji pokazuju tačno vreme, u Beogradu je 2012. godine postavljen i olimpijski sat. Ovaj mehanizam meri preostalo vreme i podseća prolaznike koliko je dana i časova preostalo do narednog najvećeg sportskog takmičenja. Postavljen je u blizini Hotela "Moskva", a ovo mesto simbolično je odabrano jer je u blizini 1910. godine osnovan Srpski olimpijski klub.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije