DUGAČAK PUT DO PODIZANJA OPTUŽNICE ZA ZLOČINCE

Iste godine, Evropska unija odlučila je da formira Specijalni istražni tim za sprovođenje nezavisne krivične istrage o navodima koje je Dik Marti obelodanio u svom izveštaju, ali i o eventualnim drugim krivičnim delima. Tokom leta 2014. godine, ovaj tim je objavio informaciju da je prikupio dovoljno dokaza za podizanje optužnica. Problem je bio taj što nije postojala institucija sa dovoljno kapaciteta koja je mogla da sudi optuženima za najteža krivična dela.

Nakon međunarodnog pritiska na kosovske vlasti, u Skupštini Kosova usvojen je 3. avgusta 2015. godine Zakon o Specijalizovanim većima i Specijalizovanom tužilaštvu. Prema tom zakonu, Specijalizovana veća imaju Osnovni, Apelacioni, Vrhovni i Ustavni sud. Specijalizovana veća su u srpskoj javnosti poznata kao Specijalni sud za OVK. Sa druge strane, Specijalizovano tužilaštvo je nezavisna institucija za istragu i krivično gonjenje u vezi sa krivičnim delima koja spadaju u nadležnost Specijalizovanih veća. Iako je dejure u pitanju kosovski sud, u njemu nema lica albanske nacionalnosti, odnosno sastavljen je od međunarodnog osoblja, pa je defakto ovo sud Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država.  Sedište Specijalizovanih veća je u Hagu, a nadležna su za zločine izvršene u periodu od 1998. do 2000. godine.

PET GODINA nakon osnivanja Specijalizovanih veća, porodice žrtava su dočekale podizanje optužnice protiv dela vrhuške OVK. Naime, Specijalizovano tužilaštvo obavestilo je predsednicu Specijalizovanih sudskih veća Ekaterinu Trandafilovu da planira pokretanje postupka protiv Hašima Tačija, Kadrija Veseljija, Redžepa Seljimija i Jakupa Krasnićija. Najviših političkih i (para)vojnih predstavnika OVK. Njen izbor je bio Nikolas Gijo, koga je 23. aprila 2020. godine postavila za pretpretresnog sudiju u postupku. Specijalizovano tužilaštvo je 24. jula 2020. godine podnelo pretpretresnom sudiji revidiranu optužnicu na potvrdu. Pretpretresni sudija Osnovnog suda potvrdio je 26. oktobra 2020. godine revidiranu optužnicu protiv navedene četvorke i izdao poternice i naredbe za njihov transfer u pritvorsku jedinicu u Hagu. Nakon hapšenja i premeštanja optuženih u pritvor, javna redigovana verzija potvrđene optužnice objavljena je 5. novembra 2020. godine. Posle nekoliko dana, optuženi su se pojavili pred pretpretresnog sudiju. Svi optuženi su se pred sudom izjasnili da se ne osećaju krivi po svim tačkama optužnice.

Navedenu četvorku optužnica tereti za zločine na osnovu individualne, ali i komandne krivične odgovornosti. Šest tačaka optužnice obuhvataju zločine protiv čovečnosti: progon, zatvaranje, ostala nehumana dela, mučenje, ubistvo i prisilno nestajanje ljudi. Četiri tačke optužnice obuhvataju ratne zločine: nezakonito ili proizvoljno hapšenje i pritvor, surovo postupanje, mučenje i ubistvo.

U OPTUŽNICI  je navedeno da su zločini za koje se terete izvršeni od najmanje marta 1998. do septembra 1999. godine i odvijali su se na nekoliko lokacija širom Kosova i Metohije, kao i u Kukešu i Cahanu, koji se nalaze u severnom delu Republike Albanije. Te zločine su pripadnici OVK izvršili protiv stotina civila i osoba koje nisu učestvovale u neprijateljstvima. U optužnici je navedeno da su Tači, Veselji, Selimi i Krasnići pojedinačno krivično odgovorni, prema različitim oblicima krivične odgovornosti za zločine, koji su izvršeni u kontekstu nemeđunarodnog oružanog sukoba na Kosovu i Metohiji i bili su deo široko rasprostranjenog i sistematskog napada protiv osoba za koje se sumnjalo da su protiv OVK. Zločini su povezani sa oružanim sukobom koji se vodio između pripadnika OVK i oružanih snaga Savezne Republike Jugoslavije i pripadnika Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije.

U optužnici je navedeno da je OVK imala zatvore na ukupno 42 mesta: 40 na Kosovu i Metohiji i 2 u Republici Albaniji. Ta mesta zatvaranja nalaze se u 15 opština na Kosovu i Metohiji: Glogovac (Lapušnik i još četiri lokacije), Uroševac (tri lokacije), Đakovica (Jablanica), Gnjilane (internat), Kačanik (tri lokacije), Lipljan (Klečka i jedna lokacija), Mališevo (bivša policijska stanica i jedna lokacija), Novo Brdo, Podujevo (Bare, Bajgora, Lapaštica, Majance, Potok i jedna lokacija), Priština (Zlaš i 3 lokacije), Prizren (bivša zgrada policije i 4 lokacije), Orahovac (Drenovac i jedna lokacija), Srbica (Likovac i jedna lokacija), Suva Reka (policijska stanica i jedna lokacija) i Vitina. Pripadnici OVK imali su zatvore i u Republici Albaniji: u opštini Kukeš i Cahan. Prema optužnici, najmanji približan broj poznatih žrtava OVK koji su prošli kroz zatvore je 416. Za 10 lokacija broj žrtava nije naveden, pa je ukupan broj žrtava znatno veći.

TAKOĐE, optuženi se terete za najmanje 98 ubistava. Broj žrtava u optužnici je redigovan, a samo se za jedno lice zna da je romske nacionalnosti, a jedno lice je srpske. Optuženi se terete za ubistva izvršena od pripadnika OVK u 11 opština na Kosovu i Metohiji: Glogovac (planina Beriša i Lapušnik), Uroševac, Đakovica, Klina (pećina Volujak), Lipljan (Klečka), Mališevo, Podujevo (Bajgora, Majance, Potok i još jedna lokacija), Priština (Zlaš i još jedna lokacija), Prizren, Orahovac (Drenovac i još jedna lokacija), Srbica (Likovac). Optužnicom za ubistvo obuhvaćena je i opština Kukeš u Republici Albaniji.

Dijagonalnim pogledom na opštine primetno je da optužnicom nisu obuhvaćene opštine Kosovska Mitrovica, Peć, Vučitrn, Dečani, Dragaš, Kosovo Polje, Istok, Kosovska Kamenica, Obilić, Štrpce i Štimlje, pa se može pretpostaviti da će optužnica tokom postupka biti dopunjena novim krivičnim delima. Zabrinjava podatak da se optuženi terete za prisilne nestanke ljudi samo u šest opština: Uroševac, Priština, Đakovica, Mališevo, Orahovac i Srbica. Broj žrtava u optužnici je redigovan, pa nije poznato za koliko ukupno prisilnih nestanaka se terete.