TAJNE TVRĐAVE DESPOTA ĐURĐA BRANKOVIĆA: Smederevo je imalo dvorskog kompozitora 200 godina pre Evrope
SMEDEREVO je imalo dvorskog kompozitora skoro 200 godina pre ostatka Evrope! Kir Stefan Srbin je na prestonom dvoru despota Đurđa Brankovića u Smederevu, u 15. veku komponovao dela u najlepšem maniru srednjovekovne vizantijske i crkvene muzike.
Foto: Arhiva "Novosti"
Kir Stefan bio je liturijski kompozitor, ali je komponovao i muziku za potrebe dočeka gostiju dvora. Pisao je muziku beleženu naumama koje su bile preteče nota, i koje se čuvaju u smederevskom Muzeju. Originalni rukopis njegovog najpoznatijeg dela, zbornika crkvenih pesama "Psaltikija", sa dve najveće dragocenosti, srpske pesme "Ninja sili nebesnije" i "Vkusite", na kojima je potpisan autor "Tvorenije domestika kir Stefana Srbina" - uništeni su prilikom bombardovanja Narodne biblioteke Srbije 1941. godine.
OVA i druge javnosti nepoznate priče, svakog vikenda čekaju turiste među zidinama srednjovekovne srpske prestonice. JP "Smederevska tvrđava", subotom i nedeljom od 12 časova, nudi edukativno-zabavni program "Viteško proleće" koji posetioce vraća u srednji vek, i otkriva tajne srpskog dvora. A da je ovo zaista putovanje kroz vreme, govori podatak da je, po srednjovekovnom kalendaru, sada 7529. godina!
- Razlika između današnjeg i tadašnjeg kalendara je 5508. godina - kaže Goran Jovšić iz JP "Smederevska tvrđava".
Svedočanstvo o ovome može se pročitati na Krstastoj kuli dvora.
TOALETI
SAMO na dva mesta u srednjovekovnim građevinama Evrope mogu se videti ostaci toaleta! To su dvorac Karla Četvrtog - Karlštajn, nedaleko od Praga, i dvorac Brankovića u Smederevu. Pri vrhu kamenih stepenica, na delu koji vodi iz pravca privatnih odaja Đurđa i Jerine, može se i danas videti niša, koja je zapravo bila toalet. Toaleti se, takođe, vide u delu pridvorne palate i na drugom nivou drvenih stepeništa.
- Tu stoji natpis: "Hristu bogu blagoverni despot Đurađ gospodar Srblja i Pomorja zetskog po volji njegovoj sagradi ovaj grad u leto 6938." - navodi Jovšić.
Izgradnja dvora, zapravo, završena je 1430. godine.
Zanimljivo je još i da iznad krsta na kuli piše "Car slave", a u kvadratima oko krsta su simboli IS HS NI KE (Isus Hrist pobeđuje), kao na svakom srpskom slavskom kolaču.
TURISTI imaju jedinstvenu priliku da zavire i u riznicu srpskog vladara.
Za neupućene, Srbija je u to vreme bila jedna od vodećih proizvođača srebra i zlata u Evropi. U rudnicim Novog Brda se godišnje crpelo oko 25 odsto ukupne evropske proizvodnje zlata i 50 odsto srebra. Najveći deo blaga pripadao je, naravno, despotu.
NA DVORU BRANKOVIĆA NAPISANE 24 KNjIGE
DVOR u Smederevu bio je sastajalište bugarskih i grčkih književnika, prepisivača i sastavljača originalnih dela srpske srednjovekovne književnosti. Konstantin Filozof je u Smederevu napisao Žitije Stefana Lazarevića. Od 1428. do 1459. godine, ovde su napisane čak dvadeset četiri knjige.
- Jedna od kovnica i riznica novca sa despotovim likom, visoke čistote zlata, bila je baš u dvoru u Smederevu. Ostaci riznice mogu se i danas videti u vidu okruglog otvora od opeke na podu dvorske palate. Ako se danas pitamo kako je Đurđev dukat "stajao" na tadašnjoj "kursnoj listi", evo odgovora - Đurđev dukat menjao se u Veneciji za cenjeni venecijanski zlatni cekin u odnosu 1:1 - govori Goran Jovšić. Foto: Arhiva "Novosti"
I za kraj, neizbežno je podsetiti da je Smederevska tvrđava najveći građevinski poduhvat srpskog naroda.
- Ništa veće od smederevske tvrđave mi Srbi nismo napravili. Tek više od 500 godina kasnije, u 20. veku, srpski narod je smogao snage da napravi objekte slične veličine, kao što su: Novi Beograd, HE "Đerdap", auto-put, i opet u Smederevu - Železara.