VERSKA ISKUŠENJA SRBA U AMERICI: Predavanje istoričara Milovana Balabana na Jutjub kanalu Kulturnog centra Novog Sada

Dolazeći iz pasivnijih krajeva Srbije, doseljenici u Ameriku osećali su da njihov „novi život" počinje u „novom svetu". Ipak, borili su se za stvaranje i organizaciju svoje crkve pod jurisdikcijom SPC.

Ličnost od presudnog značaja u ovoj priči je episkop Dionisije, koji je svojom delatnošću sabirao Srbe u emigraciji pod okrilje crkve. Morao je da se suoči s komunističkom vlašću koja je izazvala razdor između Srba u Jugoslaviji i van nje, razdor između crkve u zemlji i crkve Srba u rasejanju.

- U burnom periodu Drugog svetskog rata većina poglavara SPC je smenjena, a u NDH su čak i ubijani, te je Crkva bila potpuno desetkovana, praktično „obezglavljena", a posle rata je stavljena pod jak nadzor vlasti – ističe Balaban.

Crkva u Americi je delovala na drugačiji način. Episkop Dionisije je zbog svojih antikomunističkih stavova postao „trn u oku" jugoslovenskim vlastima. Srbi u emigraciji su SPC u Jugoslaviji često nazivali i pogrdnim imenima, smatrajući da je potčinjena Titu. Srpsko stanovništvo bilo je raspolućeno: raseljeno stanovništvo upražnjavalo je veru na jedan način, dok su se Srbi u komunističkoj Jugoslaviji vladali onako kako su im prilike nalagale, nazivajući crkvu u Americi raskolničkom. Tek nakon Titove smrti došlo je do relaksacije ovih odnosa.