ONE SU OSTAVILE TRAG ZA BUDUĆNOST: Izložba „Znamenite žene u istoriji Loznice, dela za nezaborav“

Izložbu čini 18 panoa na kojima su prikazani fragmenti inspirativnih biografija znamenitih žena koje su, na posredan ili neposredan način, doprinele kulturnom i naučnom napretku krajem 19. i početkom 20 veka.

Njihove biografije (Stake Pejić, Tomanije Obrenović, Hristine Petković Morozov, Ljubice i Danice Janković, Jovanke Bončić Katerinić, Marije Cvijić, Lenke Karabelić, Smilje Filipović, Vere Blagojvić, Etel Rouz Bankart, Darje Aleksandrovne Korobkine, Mine Karadžić Vukomanović i Vere Božičković Popović) i društva koje su vodile (Loznička podružina Ženskog društva i Pododbor „Kneginja Zorka“) govore nam o njihovim velikim delima i doprinosima u Organizator manifestacije „Svet žena“, a ujedno i ovog programa je Centar za kulturu „Vuk Karadžić“ Loznica. Direktor ove ustanove, mr Snežana Nešković Simić, povodom ove izložbe izjavila je da biografije izuzetnih žena, obuhvaćenih ovom izložbom, predstavljaju deo kulture sećanja, te da izložba čini potpuniji okvir za kontinuirano istraživanje kulturnog identiteta Loznice i okoline. Izložba „Znamenite žene u istoriji Loznice, dela za nezaborav“, koju će publika moći da vidi narednih mesec dana, kulturni je događaj za koji, s razlogom, vlada veliko interesovanje.

Autorka, pored ostalih, predstavlja čuvenu Staku Pejić (1838. -1916.), prosvetnu i humanitaru dobrotvorku, koja je sagradila osnovnu školu, lekarski dom, ambulantu, obnovila rad crkve u lepoj varošici. Stigla je da rodu podari i zdanje za lečenje sirotinje u Banji Koviljači. Tu je i Tomanija Obrenović, kćerka Ante Bogićevića, čuvenog lozničkog vojvode, supruga Jevrema Obrenovića, baka kralja Milana, prvog kralja savremene Srbije. Sa suprugom je udarila i temelje savremenog Šapca, čiji se stanovnici hvale i danas prvim klavirom i prvim prozorom na kući, što se dogodilo baš zahvaljujući ovoj Lozničanki i Jadranki, čija je majka Anđelija iz čuvenih Runjana, nadomak Loznice, takođe znamenita žena.

Autorka je u znamenite Lozničanke ubrojala i Hristinu Petković Morozov, književnicu udovicu Vladislava Petkovića Disa i suprugu lozničkog omiljenog lekara dr Ivana Morozova. Tu su i prve žene koje su se bavile etnomuzikologijom i koje su, kako je navedeno, „utemeljile etnokoreologiju kao akademsku naučnu disciplinu.Među dragocenim ženama Loznice i Jadra su i Jovanka Bončić Katerinić, prva žena koja je diplomu inženjera stekla u Nemačkoj, zatim Marija Cvijić, majka našeg najvestranijeg naučnika, dr Jovana Cvijića, „koji je svedočio da bez njene velike volje nikada ne bi otišao iz Loznice“.Ovaj kraj su zadužile i Lenka Karabelić, prva koviljačka učiteljica, Smilja Filipović, upravna članica ovdašnje podružine Ženskog društva, majka Vladimir Filipovića koji je, između dva svetska rata, bio dve decenije predsednik opštine Loznica.

Među velikim ženama za Jadar i Loznicu su Etel Rouz Bankart britanska humanitara radnica, osnivač Sanatorijuma za skrofuloznu decu u Banji Koviljači, Ruskinja Darja Aleksandrovna, koja je u oktobru 1914. godine, poginula na Gučevu bodreći previjajući rane, na prvoj liniji, srpskim junacima, kojoj je spomenik podigao akademik SKANU, Dragoljub Drago Mirković i poklonio ga Srbiji i gradu Loznici, kao i Vera Blagojević, narodni heroj i simbol stradanja omladine u oružanom ustanku protiv fašističke okupacije ,zatim Mina Vukomanović, druga srpska slikarka , književnica i prevodilac, a kćerka Vuka Stefanovića Karadžića.

Tu je i Vera Božičković Popović slikarka druge polovine 20 veka supruga umetnika i akademika Miće Popovića, rođenog Lozničanina, koji je, za života, proglašen počasnim građanimom Loznice.