BESMRTNICI SA SRPSKOG NEBA: Junaci odbrane Beograda u aprilskom ratu 1941. najpre pred Kruševljanima
PRVI u Srbiji, kruševački Narodni muzej je - do 8. marta - domaćin nesvakidašnje, putujuće izložbe pod nazivom "Vitezovi čeličnog neba: 51. vazduhoplovna grupa".
I, to je odlična prilika za podsećanje na već čuveni Aprilski rat tokom kojeg je neprijateljska alijansa dejstvovala sa 600 bombardera i oko 360 lovačkih aviona, dok se avijacija Kraljevine Jugoslavije branila sa svega 40 vazduhoplova. Postavka je, zato, posvećena herojima odbrane Beograda u periodu od 6. do 12. aprila 1941.
- Kompletan 6. lovački puk, kojem je pripadala i 51. vazduhoplovna grupa, tada je pokazao je izuzetno junaštvo i požrtvovanost, jer se suprotstavio agresoru koji je imao i oko 2.300 aviona spremnih da iz baze "Marite" polete u akciju na Balkanu. Mi smo, istovremeno, raspolagali sa 406 letelica, od kojih je samo 315 njih bilo u borbenom stanju - kaže Ognjen M. Petrović, autor publikacije i pomenute izložbe koje su deo projekta Unije ratnih veterana i invalida grada Beograda i Ministarstva rada, povodom 80 godina od Aprilskog rata.
KOMPLETIRANA POSTAVKA
PORED fotografija pripadnika 51. vazduhoplovne grupe, postavku čine i prikazi Nemaca tokom obilaska ostataka izgorelih lovaca i aerodroma, a tu su i foto-dokumenti neprijateljske avijacije snimljeni iz vazduha, nastali tokom razaranja prestonice. Neizostravan deo su i delovi pilotske opreme iz tog doba - kape, epolete, značke, mape...
- odnosno artefakti o organizaciji vazduhoplovstva uoči Drugog svetskog rata, sa detaljima o formacijama, klasifikaciji i tipovima aviona, te njihovom stanju i zadacima.
Pritom, događaji su rekonstruisani uz pomoć literature, a retke sačuvane fotografije su poslužile za izradu crteža aviona i oznaka koje su se odnosile na našu avijaciju.
Među desetoricom pilota Kraljevine Jugoslavije, dvojica su bila pripadnici upravo 51. vazduhoplovne grupe. A, narednik Đorđe Stojanović je još 1991. svedočio Petroviću o tome da je lično oborio četiri neprijateljska aviona, a pogođen je tokom potere za jednim agresorom na nebu ka Smederevu...
Nažalost, kraj 51. vazduhoplovne grupe, ali i čitavog 6. lovačkog puka je usledio veoma brzo - već 12. aprila, kada im je i preostalih deset vazduhoplova zapaljeno na stajanci.
- Seriju putujućih prezentacija smo, nimalo slučajno, započeli upravo u Kruševcu, jer je tog 6. aprila bombardovan i deo ovog grada - kaže predsednik Unije ratnih veterana i invalida grada Beograda Željko Kozlina, najavljujući i to da će ova nesvakidašnja postavka svoj "put" završiti na dan početka Aprilskog rata, u beogradskoj kafani "Zora", iz koje su se naši poloti i uputili u neravnopravni boj...