VELIKI JUBILEJ CENTRALNOG HRAMA U AZBUKOVICI: Hram Preobraženja Gospodnjeg obeležio 80 godina postojanja (FOTO)

Prva inicijativa za izgradnju crkve u Ljuboviji datira od 8. novembra 1893. godine kada su meštani varošice Ljubovija sa selima Lonjin i Drabić uputili molbu (Zavedena pod brojem 176) načelniku Sreza azbukovačkom za gradnju bogomolje u ovoj sredini, kao kao verski i duhovni centar Azbukovice. U istoj molbi navodi se da je obezbeđeno zemište za buduću portu na jednoj maloj zaravni iznad sreskog puta, pored same varošice Ljubovija. Međutim poplava koja je zadesila varošicu 29. oktobra 1896. godine ugasila je svaku nadu za gradnju crkve u tadašnjoj varošici Ljuboviji. Varošica je upotpunosti uništena i zbrisana, pa je Ukazom kralja Aleksandra Prvog, po milosti Božjoj i volji narodnoj, a na predlog Ministarstva unutrašnjih dela No 4291 od 5. maja 1897. godine premeštena na sadašnje mesto.

Milan S. Mladenović, hroničar Azbukovice, priča za „Novosti“ da je prvi mart 1928. godine za Ljuboviju je veliki istorijski da­tum.

- Tog dana, na zboru celokupnog građanstva varošice Ljubovije sa pred­stavnicima okolnih sela Čitluka, Lonjina i Donje Bukovice, jednoglasno je prihvaćen predlog svoga paroha oca Aleksandra V. Kozlova o podizanju svete bogomolje u varošici Ljubovija – kazuje Mladenović . - Od 110 punopravnih glasača varo­šice Ljubovija, samo jedan je glasao protiv podizanja crkve u Ljuboviji Na istom zboru pojedinci su dali svoj prilog i udarili i prvi osnovni kapital za podizanje crkve. Ljubovija od svog po­stanja nije imala bogomolju, parohijski hram je bio u selu Čitluk a pre toga do 1881. čak u selu Gornja Ljuboviđa. Nakon dobijanja odobrenja i blagoslova za podizanje nove Crkve u varošici Ljuboviji od Episkope šabačko-valjevskog Mihaila Građevinski odbor konstatovao je da se u Ljuboviji treba sa­zida sveti hram, koji bi dostojno odgovarao „Domu Gospodnjem“ a ujedno služio bi na ukras varošice kao sreskom mestu.

Jerejskog osvećenje crkve obavio je 13. (26) novembra 1939. godine, sveštenik Aleksandar Kozlov arhijerejski namesnik azbukovački sa sveštensrvom iz Azbukovice i kada je kompletiran pokretni i nepokretni inventar hrama Svetog Preobraženja Gospodnjeg. Svečano arhijerejsko osvećenje crkve učinio je 21. septembra 1940. Godine (na Malu Gospojinu) episkop Šabačko-valjevski, dr Simeon, uz prisustvo mnogobrojnog sveštenstva iz Eparhije uz prisustvu 5-6 hiljada vernika.

Crkveni plac je sa glavne ulice podzidan granitnim kamenom iz kame­noloma Krš u visini od 190 cm a potom nasut iskopavanom zemljom sa vrha placa (plac usečen oko 3 metra), tako da je nivelisan plac po projektu, gde su iskopani i urađeni temelji crkve 1932. godine. Temelji crkve u zemlji ukopani su 2,60 metara i širine 0,90 sm,

Ikonostas Hrama Svetog Preobraženja Gospodnjeg nabavljen je i postavaljen 13. (26) novembra 1939. godine, i na njemu su oslikane jevanđelske scene i scene iz Hristovog ži­vota. Idejno rešenje ikonostasa dao je ruski akademski slikar Ivan Dikij i uradio ga je Aleksandar Retkin, ruski emigrant - invalid, od slavon­skog hrasta, sa ukrašenim duborezom u srpsko - vizantijskom stilu. Ikone na ikonostasu oslikao je poznati ruski ikonopisac Aleksandar Seljanko, umetnički molovane na jelovim daskama, kao i krst na ikonostasu.

Reka izbeglica, tih iznurenih i izgubljenih ljudi, koja je potekla posle Oktobarske revolucije i trogodišnjeg građanskog rata u Rusiji, obrela se u Srbiji. Oni su ovde pronašli dom i utočište a Srbima su doneli imidž carske Rusije, koju su toliko voleli i zbog čije su propasti toliko žalili. Među izbeglim ljudima bilo je pripadnika različitih društvenih grupa, mnogih istaknutih ličnosti iz kulture, nauke, politike, generala, članova dume... U to doba bilo je teško pronaći varošicu bez bar nekoliko zaposlenih ruskih izbeglica. Tako su se pojavili u malenoj i siromašnoj Ljuboviji. Ipak u ovom momentu najveći doprinos ipak su priložili: Vasilije Androsov iz Beograda, arhitekta.

u Ministar­stvu građevine, jedan je od najplodnijih stvaralaca u oblasti crkvenog gra­diteljstva. Projektovao je više 60 crkava među kojima u u Ljuboviji, Boris Teplov, inženjer građevine i geodezije, glavni nadzorni organ za zidanje i završetak crkve u Ljuboviji, projektovao put ka Peckoj i Gornjoj Trešnjici, projektujući dva mosta u Ljuboviji.

Veliki doprinos razvoju Ljubovije dali su svakako Aleksandar Seljanko ruski ikonopisac, oslikao ikonostas crkve u Ljuboviji, Aleksandar Retkin izrezbario u srpsko vizantijskom stilu ikonostas u Ljuboviji, Ivan Dikij akademski slikar, oslikavši veći broj ikona u hramu, Sergej Smirnov, Vladimir Ganson, Evgenij Zajcev ....

Među ruskom emigracijom našlo se veliki broj sveštenika a znatan broj, na stotine njih našlo se na prostoru Šabačko-va­ljevske eparhije, a njih petnestak službovalo je, prema rečima prote Mirka Vilotića, kraći ili duži period u cr­kvama u namesništvu azbukovačkom. Najuticajnija ličnost od ruskih sve­štenika u Azbukovica je Aleksandar Kozlov, obrazovan, rečit i sveštenik od dela. Bio je stožer okupljanja ruske emigracije nakon Oktobarske revo­lucije u ovom delu Podrinja. Veliki doprinos u očuvanju srpskih svetinja i srpske duhovnosti doprineo je dugogodišnji sveštenik orovički Todor Karasjov, koji je nakon smrti kosti ostavio u crkvenoj porti među voljenim Orovičanima. Ne treba zaboraviti velike zasluge sveštenika poput Aleksandra Šamraja, Arsenija Ježova, Aleksija Jefremova, Tita Stefanova, Pavela Derkača, jermonaha Andronika...

Kao obrazovan sveštenički kadar, veoma su se brzo uklo­pili u duhovni i crkveni život srpskog naroda u Azbukovici, poštujući njihove običaje i tradiciju i primetno je da su crkvama prilagali veliki broj bogoslužbenih knjiga i crkvevenih časopisa i literature na ruskom jeziku i ikona urađenih na prostorima bivše carske Rusije. Ruski svešte­nici dali su veliki doprinos u unapređenju i očuvanju kulturne, duhovne i verske tradicije u Azbukovici, Podrinju i širom Srbije.

Prema pedantnoj evidenciji Milana S. Mladenovića, evidentirano je više od 50 poseta episkopa azbukovačkom namesništvu u zadnja dva veka, a među najčešćim i najdražim gostom Azbukovice svakako je Episkop šabački gospodin Lavrentije dočekivan sa puno poštovanja, ljubavi i oduševljenja, koji je, uvek, naglašavao i danas to čini da je „ovo jedan od najpobožnijih krajeva, ne samo u eparhiji na čijem je on čelu.

Hadži Dragan Sekulić protojerej stavrofor, arhijerejski namesnik azbukovački, priča sa velikim zadovoljstvom n su Azbukovicu posećivali poglavari Srpske pravoslavne crkve, počevši od davne 1889. i 1904. kada je crkvu u Gornjoj Bukovici i Gračanicu, posetio mitropolit beogradski Dimitrije Pavlović, potonji srpski patrijarh Dimitrije.

Do današnjih dana Azbukovicu su posećivali: patrijarh Varnava 1932. godine kosturnicu na Mačkovom kamenu, patrijarh Gavrilo 1939. godine novograđenu crkvu u Ljuboviji, patrijarh German 1964. godine kosturnicu na Mačkovom kamenu, patrijarh Pavle 2000. godine pri osvećenju i postavljanju krsta na Soko gradu i patrijarh Irinej pri osvećenju crkve posvećene Svetom Stefanu Visokom na Mačkovom kamenu.

- U četvrtu sedmicu posta, u svetu nedelju 29. marta 2020. godine, za vre­me Svete liturgije u Hramu Preobraženja Gospodnjeg u Ljuboviji, ikone Gospoda Isusa Hrista, Presvete Bogorodice i Svetog arhangela Mihaila počele su da mirotoče. Trećeg dana mirotočila je i ikona Svetoga Sergi­ja koja se nalazila pored pevnice svedoči otac Anđelko Kovačević , starešina ljubovijske crkve. Pri mirotočenju ikona osetio se neki fini i neobičan miris, prelep, veoma mirisan i prijatan, koji se širio hramom.