POBEDILI POSLE 42 DANA OPSADE: Kraljevo 29. novembra obeležava Dan oslobođenja u Drugom svetskom ratu (FOTO)
IZVEŠTAJ Vrhovnog štaba NOVJ za 29. novembar 1944, objavljen u "Politici" i "Borbi", glasio je: "U Srbiji oslobođeno je Kraljevo. Naše jedinice čiste dolinu Zapadne Morave i već se približavaju Čačku. Zarobljen je veliki ratni plen. Važna ibarska pruga nalazi se u našim rukama."
G.Šljivić
Bio je to epilog troipogodišnje nemačke okupacije i iscrpljujućih borbi, jedne od najtežih u okviru završnih okršaja za oslobođenje Jugoslavije u Drugom svetskom ratu, posle koje su Kraljevčani konačno dočekali slobodu.
Podsetimo, združene jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) i sovjetske Crvene armije, posle 42 dana opsade, u noći između 28. i 29. novembra, prešle su Ibar i ušle u opustošeni grad, strateški veoma važan u povlačenju nemačke vojske iz Grčke. Upravo zbog toga su okupatori i podigli mostobran oko Kraljeva, dug oko 35 kilometara, a brojno stanje nemačkih jedinica skoncentrisanih u gradu i okolini dostizala je i 30.000 vojnika - uključujući i pripadnike ozloglašene divizije "Princ Eugen", pod komandom generala Fridriha Vilhelma Milera.
- Prve borbe zpočele su 16. oktobra kod Čukojevca, a nastavile se u rejonima sela Vitanovac, Sirča, Šumarice, Borča, Ugljarevo, Dragosinjci, Ratina i Vrba. Uz borce Treće srpske brigade, u sadejstvu sa crvenoarmejcima, učestvovale su i Šesta srpska i Četvrta crngorska brigada NOVJ - nabraja dr Milan Matijević iz društva za negovanje tradicije oslobodilačkih ratova "Jovo Kursula".
G.Šljivić
Presudni okršaji bili su u Matarugama, Progorelici i Mataruškoj Banji, a Nemcima je presečena odstupnica na železničkom i putnom pravcu od Raške do Kraljeva, pa su tokom povlačenja porušili sve mostove, minirali puteve i sistemski uništavali vojne i privredne objekate. Narodni muzej Kraljevo
U borbama za oslobođenje grada na Ibru učestvovalo je oko 5.000 pripadnika 223. divizije 68. korpusa 3. Ukrajinskog fronta Crvene armije i 5.700 boraca 2. proleterske divizije 14. korpusa NOVJ, u čijem sastavu je bio i ponovo osnovani partizanski odred "Jovo Kursula". Narodni muzej Kraljevo
- Oslobađajući Kraljevo, poginulo je 357 crvenoarmejaca i 45 partizana, a već narednog dana, 30. novembra, oslobodilačka vojska je sa narodom odala poštu i položila cveće na humke streljanima u masovnoj odmazdi fašista, oktobra 1941. - zaključuje dr Matijević.