ORONULE TABEL VELIKANA SU RUGLO I NAŠA SRAMOTA: Zapuštene kuće književnika Kornela Sentelekija i akademika Mladena Leskovca u Sivcu
Dve kuće u glavnoj ulici u Sivcu rugla su ovog, jednog od najvećih vojvođanskih sela, a utisak je utoliko gorči što su na njima spomen-ploče dvojice velikana – Kornela Sentelekija, rodonačelnika mađarske književnosti u Jugoslaviji i akademika Mladena Leskovca.
foto Z. R.
Senteleki (1893-1933) je živeo i stvarao u kući na sadašnjoj adresi Maršala Tita 159, u koju se doselio iz Sombora 1920. godine, kad je u Sivcu počeo da radi kao lekar, a samo malo dalje, kuća na broju 163, rodni je dom Leskovca (1904-1990), čiji je otac Milivoj bio čuveni sivački učitelj.
Kao i Senteleki, Leskovac je bio pisac i prevodilac, a uz to i istoričar književnosti. Iako se spomen-ploče obojice nalaze prekoputa zgrade OŠ "20. oktobar", o njima učenici ali i stariji Sivčani malo znaju. Nezatno je poznatiji Kornel, jer kulturno-prosvetno društvo koje nosi njegovo ime organizuje "Sentelekijeve dane" još od 1968. godine, kad je na njegovoj kući postavljena spomen-ploča, a i jedna ulica u Sivcu je nazvana po njemu.
Leskovac nema ulicu u rodnom selu, a spomen-ploču je dobio 2012. godine. Malobrojni Sivčani znaju da je on bio redovni član SANU, predsednik Matice srpske i upravnik njene biblioteke, jedan od osnivača Filozofskog fakulteta u Novom Sadu i njegov prvi dekan, kao i Sterijinog pozorja i novosadske Akademije umetnosti. Matica srpska je 1992. ustanovila nagradu "Mladen Leskovac", koja se dodeljuje za celokupno delo iz istorije književnosti.
Briga mađarskog društva
POMENUTA spomen-ploča Mladenu Leskovcu je postavljena na inicijativu KPD "Senteleki", jer je Leskovac, prevodeći Sentelekijeva dela sa mađarskog jezika, doprineo da srpska publika upozna njegovu književnost. Ovo društvo je osnovalo i prevodilačku koloniju "Senteleki-Leskovac". Tokom "Sentelekijevih dana" organizatori te manifestacije polažu vence i na Sentelekijevu i na Leskovčevu spomen-ploču, a osim njih to niko drugi ne čini.
Predsednica KPD "Kornel Senteleki" Gabrijela Varagić kaže da je Nacionalni savet Mađara u Srbiji voljan da obnovi Sentelekijevu kuću, ali bi pre toga trebalo da dobije pravo da to učini, jer je taj objekat, kako se pretpostavlja, u državnom vlasništvu.
Hroničar Sivca Zoran O. Peruničić navodi da su kuće obeležene spomen-pločama Sentelekiju i Leskovcu, kao i sve ostale od današnjeg Svetosavskog doma do nekadašnje Građanske škole (Gimnazije) u tom nekadašnjem centru Starog Sivca, bile u posedu Pravoslavne crkve, koja je, kako kaže, razbaštinjena 1945.
- Pre Sentelekija je u toj kući stanovao sveštenik Staniša Mihajlović, čiju je veliku biblioteku posećivao Mladen Leskovac. Rodna Leskovčeva kuća je sada u vlasništvu jedne sivačke porodice. Ali, bez obzira na imovinsko-pravne odnose, društvena zajednica bi trebalo da obnovi fasade obeju kuća i tako se oduži znamenitim ljudima koji su tu živeli - rekao je Peruničić.