KOSTI JUNAKA ISPOD OLTARA: U Crkvi Svetog Proroka Jeremije u Vrbovcu spomen-kosturnica sa lobanjama srpskih ratnika postradalih 1915.

Jelena Ilić

27. 02. 2023. u 10:41

U CRKVI Svetog proro­ka Jeremije u Vrbovcu, svojevrsnoj "Ćele kuli na Dunavu", obeležena je juče stogodišnjica prenosa mo­štiju srpskih ratnika po­stradalih 1915. godine u Vr­bovačkom boju, iz zajedničke grobnice na seosko groblje.

Foto N. Živanović

Kosti srpskih mučenika na­laze se ispod oltara seoske crkve, a u njihovu čast juče su u kosturnicu spuštene i osvećene replike zastava srpske vojske.

Jučerašnji praznik, Sve­ti Simeon Mirotočivi, bio je u Vrbovcu i praznik u slavu hrabrih, pomalo i za­boravljenih srpskih vojnika koji su svoje kosti ostavili baš ovde, krajem oktobra 1915. godine kada je carska austrijska i nemačka vojska napala Kraljevinu Srbiju. Glavni pravac napada bio je preko Save i Dunava ka Beo­gradu, a jedan deo trupa je krenuo na oblast Smedereva. Težište odbrane činili su 11. i 19. pešadijski puk pr­vog poziva, koji su podneli najveće gubitke. Mnogi od junaka zauvek su ostali među vinogradima i šljivicima Šumadije.

- Srpski ratnici bili su osam godina u zajedničkoj grobnici, na njivi, dve sto­tine metara udaljenoj od ove crkve, kada su 1923. godine meštani sela odlučili da zemne ostatke sakupe i do­stojno ih, kako i dolikuje, sahrane na groblju. U to vre­me ove crkve nije ni bilo. Kosti su počivale na groblju šesnaest godina. Danas obe­ležavamo prvi prenos mo­štiju mučenika iz njive do seoskog groblja - kaže paroh Dušan Popović, starešina crkve Svetog proroka Jere­mije.

Bogomolja je podignuta 1939. godine kao spomen-cr­kva sa kosturnicom u koju su preneti zemni ostaci rat­nika hrabro palih u borba­ma na Vrbovačkim kosama i Cerjaku u oktobru 1915. godine.

JEDNA OD ČETIRI KOSTURNICE SPC

OVO je, inače, jedna od četiri kosturnice Srpske pravoslavne crkve. Ostale tri crkve vezane su za slavne bitke srpske vojske u 1914. godi­ni. Lazarevačka crkva posvećena je Kolubarskoj bici, crkva u Krupnju bici na Mačkovom kamenu, dok treća, u selu Pecka, čuva sećanje na Cersku bitku.

Na stogodišnjicu prvog prenosa moštiju, juče su osvećena dva barjaka, repli­ke zastava 11. i 19. puka, a odabrani zaslužili su čast da ih svečano, zajedno sa ostalima, spuste u spomen- kosturnicu u koju se silazi stepenicama u podu crkve.

U nevelikoj spomen-ko­sturnici polukružnog oblika od jedva dvadesetak kvadrata, čuvaju se kosti ratnika. U naslaganim san­ducima se nalazi 200 lo­banja. Kosti su izmešane i ne postoji nijedan sanduk posebno obeležen da bi se tačno utvrdilo čije su kosti u njemu. Ne zna se tačan broj poginulih ratnika Vrbovač­ke bitke.

Prema rečima paroha Du­šana Popovića, među loba­njama ima nekoliko dečjih.

Pretpostavlja se da su is­kopane slučajno, iz grobova neposredno pored vojničkih grobova.

Prema nekim izvo­rima, 1915. godine ovde je bio zarobljen i ubijen zbeg žena, dece i staraca i svi su, navodno, sahranjeni u voj­ničkim rovovima. Na osnovu tih podataka, može se zaklju­čiti da u spomen-kosturni­ci ima manje od 200 vojnič­kih kostura.

ŽIVOPIS

CRKVU u Vrbovcu, građenu od 1936. do 1939. godine, živo­pisao je čuveni ruski umetnik Andrej Vasiljevič Bicenko, koji je studirao slikarstvo na Umetničkoj akademiji u Kijevu i Carskoj akademiji u Sankt Peterburgu, kao i školu za va­jarstvo i arhitekturu u Moskvi. Pre dolaska u Kraljevinu Jugo­slaviju bio je već cenjen umet­nik u Rusiji. Proglašena je spo­menikom kulture 2000. godine.

Vrbovčani su juče zapali­li sveće voštanice, i pomo­lili se za pokoj duša ratni­ka i ubijenih predaka.

- Setimo se danas i osta­lih dana svih onih koji su ginuli braneći srpsku otadžbinu, pravoslavnu veru, u svim vremenima i na sva­kom mestu. Učinili smo ov­de sve što smo bili dužni da se ne postidimo. Zahva­ljujem se svima koji su nas podržali, a gospod je pomo­gao u svemu što smo činili - kazao je paroh Dušan Po­pović nakon nedeljne litur­gije u vrbovačkoj crkvi.

Pogledajte više