KOSTI JUNAKA ISPOD OLTARA: U Crkvi Svetog Proroka Jeremije u Vrbovcu spomen-kosturnica sa lobanjama srpskih ratnika postradalih 1915.
U CRKVI Svetog proroka Jeremije u Vrbovcu, svojevrsnoj "Ćele kuli na Dunavu", obeležena je juče stogodišnjica prenosa moštiju srpskih ratnika postradalih 1915. godine u Vrbovačkom boju, iz zajedničke grobnice na seosko groblje.
Foto N. Živanović
Kosti srpskih mučenika nalaze se ispod oltara seoske crkve, a u njihovu čast juče su u kosturnicu spuštene i osvećene replike zastava srpske vojske.
Jučerašnji praznik, Sveti Simeon Mirotočivi, bio je u Vrbovcu i praznik u slavu hrabrih, pomalo i zaboravljenih srpskih vojnika koji su svoje kosti ostavili baš ovde, krajem oktobra 1915. godine kada je carska austrijska i nemačka vojska napala Kraljevinu Srbiju. Glavni pravac napada bio je preko Save i Dunava ka Beogradu, a jedan deo trupa je krenuo na oblast Smedereva. Težište odbrane činili su 11. i 19. pešadijski puk prvog poziva, koji su podneli najveće gubitke. Mnogi od junaka zauvek su ostali među vinogradima i šljivicima Šumadije.
- Srpski ratnici bili su osam godina u zajedničkoj grobnici, na njivi, dve stotine metara udaljenoj od ove crkve, kada su 1923. godine meštani sela odlučili da zemne ostatke sakupe i dostojno ih, kako i dolikuje, sahrane na groblju. U to vreme ove crkve nije ni bilo. Kosti su počivale na groblju šesnaest godina. Danas obeležavamo prvi prenos moštiju mučenika iz njive do seoskog groblja - kaže paroh Dušan Popović, starešina crkve Svetog proroka Jeremije.
Bogomolja je podignuta 1939. godine kao spomen-crkva sa kosturnicom u koju su preneti zemni ostaci ratnika hrabro palih u borbama na Vrbovačkim kosama i Cerjaku u oktobru 1915. godine.
JEDNA OD ČETIRI KOSTURNICE SPC
OVO je, inače, jedna od četiri kosturnice Srpske pravoslavne crkve. Ostale tri crkve vezane su za slavne bitke srpske vojske u 1914. godini. Lazarevačka crkva posvećena je Kolubarskoj bici, crkva u Krupnju bici na Mačkovom kamenu, dok treća, u selu Pecka, čuva sećanje na Cersku bitku.
Na stogodišnjicu prvog prenosa moštiju, juče su osvećena dva barjaka, replike zastava 11. i 19. puka, a odabrani zaslužili su čast da ih svečano, zajedno sa ostalima, spuste u spomen- kosturnicu u koju se silazi stepenicama u podu crkve.
U nevelikoj spomen-kosturnici polukružnog oblika od jedva dvadesetak kvadrata, čuvaju se kosti ratnika. U naslaganim sanducima se nalazi 200 lobanja. Kosti su izmešane i ne postoji nijedan sanduk posebno obeležen da bi se tačno utvrdilo čije su kosti u njemu. Ne zna se tačan broj poginulih ratnika Vrbovačke bitke.
Prema rečima paroha Dušana Popovića, među lobanjama ima nekoliko dečjih.
Pretpostavlja se da su iskopane slučajno, iz grobova neposredno pored vojničkih grobova.
Prema nekim izvorima, 1915. godine ovde je bio zarobljen i ubijen zbeg žena, dece i staraca i svi su, navodno, sahranjeni u vojničkim rovovima. Na osnovu tih podataka, može se zaključiti da u spomen-kosturnici ima manje od 200 vojničkih kostura.
ŽIVOPIS
CRKVU u Vrbovcu, građenu od 1936. do 1939. godine, živopisao je čuveni ruski umetnik Andrej Vasiljevič Bicenko, koji je studirao slikarstvo na Umetničkoj akademiji u Kijevu i Carskoj akademiji u Sankt Peterburgu, kao i školu za vajarstvo i arhitekturu u Moskvi. Pre dolaska u Kraljevinu Jugoslaviju bio je već cenjen umetnik u Rusiji. Proglašena je spomenikom kulture 2000. godine.
Vrbovčani su juče zapalili sveće voštanice, i pomolili se za pokoj duša ratnika i ubijenih predaka.
- Setimo se danas i ostalih dana svih onih koji su ginuli braneći srpsku otadžbinu, pravoslavnu veru, u svim vremenima i na svakom mestu. Učinili smo ovde sve što smo bili dužni da se ne postidimo. Zahvaljujem se svima koji su nas podržali, a gospod je pomogao u svemu što smo činili - kazao je paroh Dušan Popović nakon nedeljne liturgije u vrbovačkoj crkvi.