NOVO RUHO ZA STARE IZVORE ŽIVOTA: Natkriveni bunari u Vladimirovcu turistički potencijal Opštine Alibunar

Izgrađeni su u vreme Banatske vojne granice, kada je počela kolonizacija tog područja. Tada su bili izvor života, a danas su oronula kulturna dobra od velikog značaja, koja imaju neiskorišćeni turistički potencijal. Zato je Zavod za zaštitu spomenika kulture Pančevo pokrenuo proces njihove obnove.

Zahvaljujući finansijskoj podršci Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, stručnjaci pančevačkog Zavoda trenutno izrađuju konzervatorsko-restauratorski projekat, na osnovu kog će biti obnovljen jedan od ukupno šest vladimirovačkih bunara. Reč je o građevini koja se nalazi blizu centra, u glavnoj seoskoj ulici kroz koju prolazi međunarodni put Beograd - Vršac - Temišvar.

- Stanje tog bunara je loše, pa smo pristupili izradi dokumentacije kako bismo ga doveli u stanje konstruktivne stabilnosti i originalnog izgleda - kaže, za "Novosti", Dimitrije Marinković, arhitekta konzervator. - Posle izrade projekta biće poznat obim planiranih radova i njihova vrednost. Računamo na podršku lokalne samouprave, a pokušaćemo da obezbedimo sredstva i od nadležnog ministarstva i sekretarijata.

Ovi bunari su značajni jer svedoče o planskom sistemu vodosnabdevanja još u 19. veku, kada je Vladimirovac delimično već imao vodovodnu mrežu. Njihova gradnja je počela 1807, kako bi se novim stanovnicima tog peskovitog i nepristupačnog područja obezbedila osnovna egzistencijalna potreba: pijaća voda. Uglavnom su građeni na raskršću ulica, da bi bili dostupni što većem broju domaćinstava.

- Bunari su kopani na dubini od oko 55 metara i taj deo je ozidan opekom. Natkriveni su četvorovodnim krovom, koji je nekada bio pokriven šindrom, a danas crepom. Karakteriše ih drveni mehanizam za vađenje vode, koji su pokretali konji. Voda se zahvatala spuštanjem kofe ili bureta vezanih kudeljnim užetom, a kasnije gvozdenim lancem - objašnjava Grozdana Milenkov, etnolog-konzervator.

Korišćenje bunara se postepeno izobičajilo posle uvođenja seoskog vodovoda 1966. U Zavodu nemaju podatak da li u njima i dalje ima vode, ali, svakako, kada budu bili obnovljeni, oni neće biti za upotrebu, već će služiti da omladinu, prolaznike i turiste podsete na davna vremena.

PREPOZNATLjIV ZAŠTITNI ZNAK

BUNARI su zaštitni znak opštine Alibunar, koja je i nazvana po nekadašnjem Ali-pašinom bunaru. Najviše ih ima na popularnom izletištu u Deliblatskoj peščari, koje se takođe simbolično zove - Devojački bunar. Tamo ih je osam, a onaj centralni, po kom je izletište i dobilo ime, nalazi se pod zaštitom države. Uskoro bi trebalo da bude proglašen i spomenikom kulture. Izgrađen je u vreme Banatske vojne granice, kako bi vojnici, koji su po nalogu Marije Terezije pošumljavali peščaru, imali gde da se napiju vode.