STRATIŠTE I PORED BUNKERA: Kraj kruševačkog Slobodišta nalazila se nemačka osmatračnica, otkrivena tek 2014.
PRE tačno 80 godina - 12. decembra 1942. - na stratištu koje se tada nalazilo na prostoru današnjeg Slobodišta, streljano je desetoro Kruševljana, a njihovi potomci su tek 2014. otkrili bunker koji je tokom Drugog svetskog rata štitio prilaz gradu i tadašnji logor na periferiji, danas već čuveni Vaspitno-popravni dom.
Foto S. Babović
A da tamo postoji nekadašnji nemački bunker pamtili su samo stariji sugrađani, jer je šipražje - sve do najtemeljnijeg čišćenja do tada - dugo sakrivalo objekat visok oko tri metra. Iako je bunker bio potpuno prazan, videlo se da su poslovično pedantni Nemci bili napravili čitavu kanalizacionu mrežu, pa se nameće zaključak da se u njemu duže boravilo. Foto arhiv VP
- Zgrada današnjeg Vaspitno-popravnog doma je planirana da bude kazneni zavod za robijaše osuđene na vremenske kazne do pet godina, a gradnja je započeta 1935. - objavio je Milorad Sijić u knjizi o značajnim ljudima Kruševca u periodu od 1833. do 1944, precizirajući da su Nemci zgradu za vreme Drugog svetskog rata adaptirali u logor.
I, nedaleko odatle, streljali su civile, partizane i svakoga ko im je na bilo koji način pružao otpor. Najveće masovno likvidiranje dogodilo se samo dan posle Vidovdana 1943, kada su fašisti usmrtili 324 osobe, a naredbu za ovaj zločinački čin doneo je lično August Majsner, general SS divizije. Većina tada streljanih bili su civili...
- Smaknuća po "kratkom postupku" bilo je i u samom logoru, a otkrivena su tačna mena i prezimena, te datum izvođenja izvan "žice" i streljanja tačno 654 sužnja - naveo je istoričar Goran Vasić u svojoj novoj knjizi "Logor i stratište na Slobodištu u Kurševcu, 1941-1944". Foto S. Babović
Podsetimo, memorijalni kompleks Slobodište - nedaleko od pomenutog bunkera - formiran je početkom šezdesetih godina prošlog veka, po zamisli književnika Dobrice Ćosića. Prostire se na čak 80 hektara, a za projekat je bio zadužen već tada čuveni arhitekta Bogdan Bogdanović. Dom-muzej Slobodišta, čija je obnova pri kraju, projektovali su pomenuti Bogdanović i Svetislav Živić, 1978.