MILUTIN JOŠ UVEK ČUVA STRAŽU: Spomenik srpskim ratnicima 1912-1918. pre četiri decenije vraćen na centralni gradski Trg u Kraljevu

Predstavlja i obeležje junacima stradalim za slobodu otadžbine u balkanskim i Prvom svetskom ratu, ali je i jedinstven i prepoznatljiv simbol grada na Ibru.

Ove jeseni, tačnije 13. novembra, navršava se četiri decenije od povratka ovog monumentalnog spomen-obeležja na svoju prvobitnu lokaciju u centru Kraljeva sa koje je, 1960. godine, simbolično 1. maja, odlukom tadašnjih vlasti, privremeno "prognan" na staro gradsko groblje.

- Čin preseljenja nisu svi Kraljevčani nemo posmatrali, bilo je onih koji su negodovali, pisali dopise i tražili da se spomenik vrati u centar grada - priča Vojkan Trifunović, istoričar iz Kraljeva.

- Ove inicijative nisu urodile plodom sve do 1982. godine kada je doneta odluka da se raspiše referendum i da se građani izjasne da li su za ili protiv povratka Spomenika u centar grada. Na referendumu se većina izjasnila pozitivno, što su verifikovala sva tri veća SO Kraljevo. Spomenik je preseljen 13. novembra u prisustvu velikog broja građana, a svečano je otkriven 29. novembra. Presudnu ulogu o ovom procesu odigrao je tadašnji predsednik opštine Branko Maričić, potomak narodnog heroja Živana Maričića.

Posle 22 godine izgnanstva "Milutin" je vraćen tamo gde mu i jeste mesto.

Ideja o podizanju ovog spomenika datira još iz 1913. godine. Po završetku Prvog svetskog rata ponovo je postala aktuelna, posebno zbog velikog broja poginulih ratnika iz kraljevačkog kraja, pa je postojala želja da im se na neki način sugrađani oduže i sačuvaju sećanje na njihove žrtve.

- Izgradnju spomenika je započeo Pododbor Udruženja rezervnih oficira i ratnika 1928, na desetogodišnjicu završetka Prvog svetskog rata. Ovo, međutim, nisu podržavale ovdašnje kafedžije. Naime, u to vreme na centralnom trgu je bila pijaca, pa su se kafedžije verovatno pribojavale da će spomenik oterati seljake iz okolnih sela koji su svojom mukom zarađeni novac ostavljali nakon pijačnog dana u njihovim kafanama - nastavlja istoričar Trifunović.

- Izgradnja je, ipak, započeta 1931. ali su je pratili i finansijski problemi i brojne nesuglasice, pa je spomenik, kako je tada rekao predsednik opštine Dušan Krstić, pet godina "čamio nedovršen na sramotu varoši i otadžbine". Izgradnja je nastavljena, ali spomenik nikada nije dobio konačan izgled jer na njemu nisu ugrađene mermerne ploče sa imenima poginulih ratnika 1912-1918. iz kraljevačkog kraja.

Iako nedovršen, "Milutin" je preživeo Drugi svetski rat i nemačku okupaciju, a zatim i dočekao slobodu. Bilo je izvesno da neće dugo ostati na centralnom gradskom trgu koji je, u skladu sa vremenom, poneo ime maršala Tita.

- Od trenutka vraćanja do današnjih dana, "Milutin" je bio i ostao svedok različitih događaja i nesumnjivo simbol Kraljeva, nešto poput Ajfelovog tornja u Parizu ili Kipa slobode u Njujorku.

SIMBOLIKA

FIGURA vojnika i grb okrenuti su ka severu odakle je došao neprijatelj. Krst na vrhu zastave je simbol vere koja je iznad svega, a stav i silueta figure u obliku krsta simbolizuju raspeće i stradanje srpskog naroda. Vojnik zastavu drži levom rukom, do srca, a pušku u desnoj ruci, odlučan da brani svoju državu. Na grudima nosi odlikovanje kao simbol hrabrosti i ostvarenih pobeda srpske vojske u ratovima 1912-1918.

PRVI ŠLjIVIĆEV ZADATAK

VRAĆANjE spomenika na centralni gradski trg 1982. bio je prvi zadatak današnjeg foto-reportera "Novosti" Gorana Šljivića za ovdašnji, veoma ugledni i čitani nedeljnik "Ibarske novosti".

- Reportaža je zauzela značajno mesto u "Ibarskim novostima". Radio sam zajedno sa iskusnim novinarskim vukom Milivojem Matovićem i kako se pokazalo, uspešno položio taj terenski ispit - priseća se naš foto-reporter.