BUKVE ČUVAJU GROB DRAŽINOG VOJNIKA: Seljaci iz Božetića pre 78 godina sahranili mladog borca, ne zna se odakle je ubijeni Pavle Orlović
NEKOLIKO bukava niklo je iz korena osušenog stabla za koji je bio vezan mladi čovek, pa mučen i ubijen. Ovo mu je spomenik, amanet je naše kuće da ih niko ne može poseći. Na samo koji metar niže je grob gde su moj deda i baba, Miloje i Mileva Čkonjević, sahranili pripadnika Dražine vojske, a jedini trag je bila vezena maramica u džepu sa natpisom "Orlović Pavlu - verenica Kosa".
Mirčeta Čkonjević kraj bukve na mestu ubistva / Foto F. Bjelić
Na visu Brežđe, iza poslednjih kuća zaseoka Ljubanovići u novovaroškom selu Božetići, prema Golom brdu i Javoru, poljoprivrednik Mirčeta Miro Čkonjević (77), otkriva, za "Novosti", i mladom istoričaru Filipu Bjeliću tajnu čuvanu 78 godina. Profesor istorije u obližnjoj osmoljetci "Knezovi Raškovići" započeo je traganje za poreklom ratnika čiji grob meštani ne daju da zaraste u šiblje.
- U oktobru 1944. godine preko podjavorskih sela povlačile su se jedinice JVuO (četnika Draže Mihailovića) pred nastupanjem Pete sandžačke prigade. Tadašnji čobani su godinama svedočili kako su partizani vikali: "Hvatajte ih žive!", koseći puškomitraljezima i goneći četnike. Prešavši Tisovicu, ubili su četvoricu - kaže Filip Bjelić.
S kolena na koleno prenosi se sećanje da je četnik zarobljen na mestu zvanom Zvezdin do predat dvema partizankama.
- One su ga mučile, tukle i jahale, goneći ka šumi Brežđe. Izmrcvarenog, polugolog i bosog (jedan opanak nađen je nekoliko stotina metara dalje), vezale su ga za suvo bukovo stablo i čupale mu bradu i brkove, a jauci su se daleko čuli. Kad su ga dokrajčile, u našoj kući naredile su da ga sahrane. Dugo je na tom mestu bio drveni krst - kazuje Mirčeta Čkonjević priču predaka. Foto F. Bjelić
Sahranjeni vojnik u suknenim pantalonama, prema saznanjima Bjelića, nije imao više od 30 godina, a po svoj prilici bio je stasit. Prvi trag o pripadanju jedinici mladog istraživača vodi u Valjevo i okolinu, a on podseća da na traženje podataka preko radio-talasa porodica Čkonjević nije smela da se javi.
- Strepeli su od optužbe da će snositi odgovornost za smrt Orlovića, a i u strahu posle višegodišnjih tortura nove vlasti, prismotri i zatvaranja zbog seče građe za kuću. Mirčetin otac Neđeljko (28) poginuo je sa dvojicom zemljaka 1945. godine na prinudnom radu, prilikom rušenja brane u selu Draževići.
POTRAGA VODITELjA MIĆE ORLOVIĆA
NA Radio Beogradu su negde 1975. godine u nekoliko navrata, na inicijativu poznatog voditelja Miće Orlovića, rodom iz Valjeva, traženi podaci o nestalom vojniku tokom Drugog svetskog rata - Pavlu Orloviću, bez navođenja kojoj je vojsci pripadao - pričaju u kući Čkonjevića.