DA SE NE ZABORAVI 7.000 STRADALIH DUŠA: Film o zarobljenicima u Velikom ratu
STRADANjE oko 90.000 srpskih zarobljenika tokom Prvog svetskog rata u austrougarskim logorima na području današnje Češke, od kojih se njih 7.000, nikada nije vratilo kućama, tema je igrano-dokumentarnog filma "Sedam hiljada duša", koji će biti premijerno prikazan, u nedelju, 28. juna (16.05), na RTS 2. Dokumentarac koji kao reditelj i scenarista potpisuje Sanjin Mirić, osvetljava jednu malo poznatu tragediju, među mnogim iz Prvog svetskog rata. Grobnica u Jidrihovcima u Češkoj Republici je jedna od najvećih grobnica srpskih vojnika.
Foto: Novosti arhiva
Pred nama je stradanje ratnih vojnih zarobljenika, koji, kako je naglašeno u filmu, samom činjenicom zarobljavanja ne prestaju biti časni vojnici, što je suprotno izrečenim a najčešće neiskazanim stavovima pojedinih intelektualca, da oni koji ne poginu za otadžbinu ili kao pobednici ne umarširaju u Beograd i Srbiju, nisu ni dostojni sećanja. Ovim filmom se između ostalog i obasjava sudbina mučenika koji su stradali u zarobljeničkim logorima na prostorima nekadašnje Austrougarske i Nemačke, u ovom slučaju Češke. Logorske dane svi oni živeli su isto onako teško kao i zatočenici u nemačkim ili ustaškim logorima smrti tokom Drugog svetskog rata.
Priča je zasnovana na svedočenjima preživelih zarobljenika, rasutim u raznim arhivama i dokumentima, kako samih zatočenika i njihovih zemalja učesnica u ratu, tako i na austrougarskoj i nemačkoj ratnoj dokumentaciji iz Prvog svetskog rata. Kao svedoci se pojavljuju i potomci Čeha čije su porodice ili rođaci bili nastanjeni u blizini logora, a koji su često rizikovali pomažući logorašima, među kojima je bilo i dece i staraca dovođenih iz krajeva preventivno "očišćenih" od stanovnika. Kao svedok pojavljuje se i logorski lekar koji je ostavio dragocene fotografije zarobljenika i scena iz logorskog života. U filmu su date i tragične sudbine austrougarskih vojnika, očeva, muževa i rođaka čije su porodice bile nastanjene u okolini logora.
Malo se zna, ili se često zaboravlja, kako su SAD u Prvi svetski rat ušle tek 1917, a da su dotle razne humanitarne organizacije obilazile zarobljeničke logore i pomagale zatočenicima. Tako su srpske zarobljenike američkom fudbalu učili pripadnici američke hrišćanske organizacije, kao i čitanju, pisanju i muziciranju. Foto: Novosti arhiva
Dokumenti i svedoci govore i o strašnim epidemijama pegavog tifusa u logorima, zatim nestašicama hrane, batinanjima do smrti srpskih zarobljenika zbog i najmanje sitnice. Posebno je osvetljena tragična sudbina bolesnika koji su u logorskim bolnicama potpisivanjem primirja, nakon povlačenja logorskih lekara i medicinskog osoblja, bili ostavljeni na milost i nemilost.