OD STVORITELJKE DO GROBARA: Autorski tekst Milana Blagojevića, redovnog profesora ustavnog prava iz Banjaluke

"U važećem Programu Srpske demokratske stranke (SDS), dostupnom na njenom internet portalu (pristup od 12.12.2021. godine), piše (str. 10. Programa u njegovoj FDFF verziji): “Srpska demokratska stranka smatra da se moraju preispitati sve do sada prenesene nadležnosti i vratiti ih na nivo entiteta, dakle, one nadležnosti koje su prenijete na neustavan način, korišćenjem bonskih ovlašćenja, ili bez saglasnosti Narodne skupštine Republike Srpske, čiji se prenos pokazao nefunkcionalnim ili neopravdanim.

U tom smislu ne potpirujemo jalovu političku diskusiju već pozivamo sve političke subjekte koji se slažu sa nama da odmah pripremimo dokumenta i akte kojima se vrši povrat neosnovano, neustavno i bezrazložno prenesenih nadležnosti i da ih ponudimo Narodnoj skupštini Republike Srpske na usvajanje”. Ima u tom Programu SDS-a zapisano i ovo (str. 75. Programa): “Srpska demokratska stranka u potpunosti je protiv stalnih - nesuvislih i opsesivnih nastojanja da se ustavne nadležnosti Republike Srpske prenesu na nivo zajedničkih organa. S obzirom na to da je do prenosa nadležnosti uglavnom dolazilo direktnim ili indirektnim nametanjima od strane visokog predstavnika, uz diskretnu ili otvorenu prijetnju upotrebom sile prema institucijama ili funkcionerima Republike Srpske, Srpska demokratska stranka traži od Narodne skupštine Republike Srpske i Ustavnog suda Republike Srpske da ponište sve nelegalne i nedemokratske delegacije nadležnosti Republike Srpske na nivo zajedničkih institucija i organa državne zajednice”. I najzad, u istom Programu (str. 76) stoji kao partijski poziv i sljedeće: “Pozivamo sve institucije izvršne, zakonodavne i sudske vlasti da spriječe dalje dejstvo odluka OHR-a, jer se njima uskraćuju ljudska i građanska prava, te osnovne slobode garantovane međunarodnim konvencijama, a posebno standardima iz Evropske konvencije o osnovnim ljudskim pravima i građanskim slobodama”.

Za program svake političke partije u pravnoj nauci i politikologiji se kaže da predstavlja političku ideologiju partije, a ta ideologija je, poput svake druge ideologije, sistem racionalnih i emotivnih sudova i zaključaka kojima se opisuju, objašnjavaju, vrednuju i opravdavaju sopstveni stavovi o najvažnijim društvenim pitanjima, naročito onim od sudbinskog značaja za narod i državu.

Sudbinski značaj

Takva pitanja, od sudbinskog značaja za nas ovdašnje Srbe i Republiku Srpsku, nesumnjivo su ispravni sudovi iz Programa SDS-a “da se moraju preispitati sve do sada prenesene nadležnosti i vratiti ih na nivo entiteta”, da treba “da odmah pripremimo dokumenta i akte kojima se vrši povrat neosnovano, neustavno i bezrazložno prenesenih nadležnosti i da ih ponudimo Narodnoj skupštini Republike Srpske na usvajanje”, kao i “da je do prenosa nadležnosti uglavnom dolazilo direktnim ili indirektnim nametanjima od strane visokog predstavnika, uz diskretnu ili otvorenu prijetnju upotrebom sile prema institucijama ili funkcionerima Republike Srpske”.

Moradoh sve nas podsjetiti na ove tako jasne i više nego ispravne riječi iz Programa SDS-a, zbog posljednjih dešavanja i ponašanja predsjednika te stranke, gospodina Mirka Šarovića, i poslanika SDS-a tokom sjednice Narodne skupštine Republike Srpske u petak, 10. decembra 2021. godine. Svi oni, predvođeni gospodinom Šarovićem, napustili su tu sjednicu iako je na njenom dnevnom redu bilo upravo ono za šta se SDS deklarativno zalaže u svom Programu. Naime, Narodna skupština tog dana je razmatrala čitav set dokumenata i akata kojima je cilj povrat ustavnih nadležnosti Republike Srpske. Bile su to informacije o prenosu nadležnosti sa Republike Srpske na nivo BiH u oblastima odbrane i bezbjednosti, indirektnog oporezivanja te o pravosudnim institucijama BiH. Svaka od tih informacija je ispravno i pravno utemeljeno sadržavala i povlačenje saglasnosti koje je Narodna skupština 30. oktobra 2003. godine dala da se ustavna nadležnost Republike Srpske u oblasti indirektnog oporezivanja prenese na BiH, zatim povlačenje saglasnosti od 25. februara 2004. godine za potpisivanje sporazuma o djelimičnom prenošenju nadležnosti Srpske u oblasti pravosuđa, radi uspostavljanja VSTS-a BiH, te povlačenje saglasnosti od 30. avgusta 2005. godine o prenosu ustavnih nadležnosti Srpske u oblasti odbrane.

Republika Srpska ima pravo na povlačenje svake od navedenih saglasnosti, jer Ustav BiH, propisujući mogućnost prenosa tih nadležnosti od entiteta na BiH, nijednom, ali doslovno nijednom svojom odredbom ne zabranjuje entitetima da povuku svoju saglasnost i da jednostrano raskinu sporazum o prenošenju nadležnosti, niti Ustav BiH propisuje da do takvog raskida ne može doći bez saglasnosti drugog entiteta i zajedničkih institucija BiH. Stoga izlazak Republike Srpske iz pomenutih sporazuma znači da se ona koristi svojim ustavnim pravom, jedinstvenim u svijetu federalizma, i to nije napad na ustavni sistem dejtonske BiH.

Zato je zabrinjavajuće ponašanje gospodina Mirka Šarovića i poslanika SDS-a koji su napustili nedavnu sjednicu Narodne skupštine Republike Srpske umjesto da ostanu i glasaju za povlačenje svake od navedenih saglasnosti, jer ih na to obavezuju ne samo interesi srpskog naroda i Republike Srpske, već i važeći Program SDS-a.

Pravi Mirko

Da tragedija bude veća, gospodin Šarović je napustivši sjednicu Narodne skupštine požurio u Bijeljinu, sa gospodinom Branislavom Borenovićem, predsjednikom Partije demokratskog progresa, da bi se u jednoj emisiji BN televizije vidjeli sa gospodinom Bakirom Izetbegovićem i da bi mu, javno putem te televizije, referisali kako nisu glasali za zaključke Narodne skupštine. A Bakir ih je, za nagradu, nazvao svojim prijateljima iako je Mirko svojevremeno bio ljuti protivnik, da ne kažem neprijatelj, Bakirovog oca Alije, dok je SDS stvarala Republiku Srpsku i dok je Mirko kao kadar takvog SDS-a bio svojevrsni “dječko koji obećava”. Imajući u vidu Mirkovo današnje ponašanje, pitam se koji Mirko je, u stvari, pravi Mirko, onaj iz devedesetih ili ovaj sadašnji Bakirov prijatelj? E sad, ja imam razumijevanje (ne i opravdanje) za gospodina Šarovića. Naime, on je, to su činjenice, poslije izbora 2014. godine postao ministar spoljne trgovine BiH, a Bakir Izetbegović član Predsjedništva BiH, nakon čega je Mirkova supruga Stojanka Šarović zaposlena najprije u Sekretarijatu Parlamentarne skupštine BiH, na mjesto rukovodioca Sektora za finansije u tom sekretarijatu. A onda je u avgustu 2017. godine, dok je Mirko još uvijek ministrovao u Savjetu ministara BiH, a Bakir bio član Predsjedništva BiH, dobila posao u Centralnoj banci BiH, gdje je imenovana na funkciju zamjenika glavnog revizora te banke. I tu, ako se ne varam, radi sve do danas, pa se time može objasniti “briga” gospodina Šarovića za plate svih srpskih kadrova u zajedničkim institucijama BiH, a ne da ti kadrovi stupe u štrajk do ukidanja kriminalne odluke Valentina Incka o “zabrani negiranja genocida”. Ta protivpravna odluka Incka, koja je produkt samovolje i zloupotrebe ovlašćenja visokog predstavnika, je pogubna po vladavinu prava, a ne samo po Srbe i Republiku Srpsku, i sa njom se ne može mjeriti nijedna Stojankina plata ili funkcija, a ni plata i funkcija bilo koga od nas ostalih.

Zato je gospodin Šarović, umjesto prijateljevanja sa gospodinom Izetbegovićem na BN televiziji, trebalo da ostane taj dan na sjednici Narodne skupštine Republike Srpske i, dosljedno Programu SDS-a, dodatno pozove, jer toga nije bilo u dnevnom redu te sjednice, “sve institucije izvršne, zakonodavne i sudske vlasti da spriječe dalje dejstvo odluka OHR-a, jer se njima uskraćuju ljudska i građanska prava, te osnovne slobode garantovane međunarodnim konvencijama, a posebno standardima iz Evropske konvencije o osnovnim ljudskim pravima i građanskim slobodama”. Međutim, on ni to ne htjede da učini.

Ali, ostavljajući po strani gospodina Šarovića, važnije od njega je da SDS sada treba da objasni našoj javnosti zašto se u svom Programu ispravno zalaže za vrijednosti koje sam prethodno citirao, a u stvarnosti radi suprotno od toga. Jer, ne bi trebalo, nije ljudski, u Programu partije pričati javnosti jedno, a u stvarnosti raditi drugo. To ne samo što nije ljudski već se time SDS pretvara od stvoriteljke Republike Srpske u njenog grobara."