OTKRIVENA UMETNIČKA RADIONICA: Novi rezultati arheoloških istraživanja Feliks Romulijane

Istražujući objekte, istočno od palate koji prate linije opšte orijentacije glavnih zgrada i utvrđenja Romulijana, identifikovane magnetometrijskim istraživanjima Nemačkog arheološkog instituta još 2012, arheolozi su pronašli nove građevine za koje veruju, da su predstavljale umetničku radionicu.

- Verujemo da se neka radionička delatnost obavljala u njoj, najpre, zbog specifičnog nalaza dekorativnog kamena. To je najskupocenija vrsta kamena u Rimskom carstvu. U pitanju su crveni egipatski porfir i zeleni peloponeski porfir, koji su imali najveću vrednost među svim vrstama kamenja u Rimskom carstvu, korišćeni su samo u carskim kompleksima i za izradu carskih statua - kaže dr Stefan Pop Lazić, naučni saradnik Arheološkog instituta u Beogradu.

Umetnička radionica, širine oko 15 metara i više od 60 metara dužine, na osnovu materijala i istraženih slojeva, hronološki se dovodi u vezu sa glavnim kompleksom Feliks Romulijane.

- Dosadašnja iskopavanja su potvrdila tumačenja koja su implicirana geofizičkim istraživanjem. Zgrada širine 15 metara sa centralnim nizom krovnih nosača u severnom delu prati orijentaciju druge palate unutar Romulijane. Anomalija identifikovana kao perimetralni zid je zaista zid sa značajnom osnovom, koji se završava strukturom nalik na kulu na istoku kompleksa - kaže dr Kristof Rumel, predstavnik Arheološkog instituta iz Frankfurta i dodaje da "preliminarna datiranja ove lokacije sugerišu na aktivnosti od kasnog trećeg i ranog četvrtog do šestog veka".

Arheolozi navode da ogradni zid oko istočnog naselja i građevina u njemu, odgovaraju orijentacijama građevina unutar utvrđenog memorijalnog kompleksa.

- Ove godine smo sa jednim iskopom krenuli u istraživanje jedne od tih građevina koja se pojavljuje na geofizičkom snimku, dela zida i kule ulaznog dela u taj ograđeni kompleks, verovatno kapije, što ćemo u budućnosti pokušati da potvrdimo. U sledećem iskopu koji smo imali, imali smo još značajniji rezultat a to su zid i konstrukcija koju nismo u potpunosti uspeli da istražimo. Ta konstrukcija je veoma moćno utemeljena, kvalitetna rimska gradnja, kamen i malter koji ima čvrstinu i verovatno je predstavljala jedan od zidova kule. Moguće je da su bile dve kule postavljene na ulaz, na kapiju, koja je vodila dalje prema istočnoj kapiji - kazao je dr Rumel.

Stručnjaci ističu da građevina ima centralnu kolonadu stubova i moćne zidove te očekuju da im naredna istraživanja odgonetnu neke od trenutnih tajni gamzigradske carske palate.

- Veliki je uspeh što su iskopavanja nastavljena i veoma smo zahvalni Institutu iz Frankfurta koji je pretprošle i ove godine obezbedio kompletna sredstva za iskopavanja na Feliks Romulijani. Ono što nas raduje je i da smo dogovorili da se i naredne godine nastave istraživanja kompletnog istočnog naselja pored palate - kaže Vujadin Milošević, direktor Narodnog muzeja u Zaječaru.

Novac cara Anastasija

Romulijana jeste tetrarhijski memorijalni kompleks koji je nastao za vreme vladavine cara Galerija. Međutim, ona je i značajan ranovizantijski lokalitet i čitav niz objekata je iz perioda šestog veka, a među najznačajnijima su bazilike. Sa ovim potvrdama, sa novcem cara Anastasija iz perioda 512-517. godine, mi možemo da kažemo pouzdano da se i u vreme rane Vizantije određena aktivnost dešavala u tom istočnom naselju - kaže dr Pop Lazić.