ČUVENI MANASTIR VELUĆE DOBIO MUZEJ: Riznica duhovnog blaga
NARODNO predanje govori da je čuveni manastir Veluće kod Trstenika podigla Mara, ćerka kneza Lazara. Poznati naučnici, arheolozi, arhitekte i istoričari umetnosti su, međutim, više puta su pokušavali da odgovore na pitanje ko je zaslužan za velućko neimarstvo, danas u Eparhiji kruševačkoj, ali odgovora još nema jer nema materijalnog dokaza niti ktitorskog zapisa.
Foto S. Babović
I dok ova ktitorska misterija traje od 14. veka, pozudano se zna ko je ostavio trag u istoriji verske prakse unutar zidina jednog od najlepših manastira SPC. A, svedočanstva o duhovnim pregaocima od ove nedelje čuva poseban Muzej, otvoren da bi se sačuvala sećanja na mnogobrojne mučeničke podvige. Foto: Eparhija kruševačka
Dragocena istorija Veluća sa crkvom posvećenoj Vavedenju Presvete Bogorodice, može se pogledati kroz mnoge fotografije, ikone i druga svedočanstva o crkvenom i monaškom životu, poput sasuda, odežda i bogoslužbenih knjiga.
Muzej manastira Veluća čuva i sećanja i svedočanstva o mučeničkom podvigu Dušana Popovića, sveštenomučenika velućskog, kojeg su u 32. godini, kako se navodi, bez krivice osudili i ubili komunisti 10. decembra 1944. godine. Foto: Eparhija kruševačka
- U Muzeju se nalazi i naša zbirka slika igumana Pimena (Kneževića) i zbirka ikona shi - monahinje Nine (Dimitrijević), koja je živela i radila u ovoj svetinji čitavih sedam decenija, a za sobom ostavila mnogobrojna vredna dela iz oblasti ikonografije - priča nam mati Teodora, igumanija manastira Veluća. - Muzej čuva i ručno izrađene predmete, koje su monahinje izrađivale i koristile u svakodnevnom životu u ranijim vremenima kada se sve izrađivalo ručno, što svedoči o njihovom trudoljublju i nesebičnom podvigu.
Foto: Eparhija kruševačka
U okviru Muzeja je i lapidarijum, zbirka delova kamene plastike iz 14. veka, koja svedoči o bogatoj moravskoj arhitekturi Crkve Vavedenja. O kakvom manastiru je reč, javnosti su pre sedam godina predočili stručnjaci Zavoda za zaštitu spomenika Kraljevo i Zavičajnog muzeja Jagodine kroz obimnu monografiju.
DRAGULj OKRUŽEN BISERIMA
ARHEOLOG Gordana Gavrić istakla je svojevremeno da se u nepsoredoj blizini manastira Veluće nalaze još četiri manastira i čak 27 arheoloških lokaliteta. Manastiri u Aleksandrovcu - Drenča i Rudenica, trstenička Ljubostinja i Milentija kod Brusa, srednjovekovne tvrđave Koznik i Grabovac, kao i nalazišta Poljna, Počekovina, Stragari i Pleš, ukazuju da je od davnina trstenički kraj, koji odlikuju plodno zemljište, mineralna i rudna bogatstva - sa širom okolinom, bio atraktivan za život. Moderni putevi su nastali na tragovima Rimljana, poznatom Moravskom trasom Kraljevo - Trstenik - Kruševac.
- Naučnici su radili na konzervaciji arhitekture i slikarstva do 1973, a krov je saniran istovremeno sa odvijanjem arheoloških istraživanja - napominju autori monografije. Foto: Eparhija kruševačka
Prema podacima Eparhije kruševačke, stari konak rađen je u vreme kneza Miloša, a kompleksu manastira, koga okružuje jedinstvena bašta poput botaničke, pripadaju i novi konak iz 1972, trpezarija, spomen-česma i kapela sa zvonikom, podignuta 1962. trudom sestrinstva. Ikonostas kapele je delo ikonografske radionice.
Nije samo manastir imao živu zajednicu u srednjem veku. Istoimeno selo Veluće bilo je poznato po rudama srebra i platine. Zato se i manastir Veluće ranije zvao Srebrnica, kako je i ime manje reke u ovom selu.