DUHOVNI ČUVAR AZBUKOVICE: Odlukom Vlade Srbije Hramu u LJuboviji nedavno dodeljen status spomenika kulture (FOTO)

Vest je obradovala sve u Azbukovici i Eparhiji šabačkoj. Ovdašnji ljudi, vazda, ponosni na bogomolju koju su gradili njihovi preci, decenijama su je sa sveštenstvom uređivali i ulepšavali.

Crkvu je projektovao arhitekta Vasilij Mihajlovič Androsov (projektant zdanja Glavne pošte u Beogradu), a izgradnja je tekla pod budnim okom Borisa Teplova, inženjera građevinarstva i geodezije.

- Ova odluka je značajna za naš kraj i učinila nas je još ponosnijim - kaže Milan Jovanović, predsednik opštine.

- Inicijativu za proglašenje podnela je lokalna vlast i zahvalni smo Vladi i svim nadležnima koji su naš predlog uvažili. Ljubovijska crkva je važan duhovni, kulturni i istorijski centar Azbukovice, a sada će biti na svim važnim mapama, onako kako po svemu i zaslužuje.

Stožer vere, duhovni čuvar Azbukovice, Hram Preobraženja Gospodnjeg u Ljuboviji građen je u moravskom stilu, od kamena. Prvobitno je bila planirano da ova crkva istovremeno bude i spomen-kosturnica pa je zato podignuta po uzoru na druge koje je projektovao Androsov, poput onih u Vrbovcu, Dublju, Cvetojevcu...

Crkveni plac je sa glavne ulice podzidan granitnim kamenom iz kamenoloma Krš u visini od 1,90 metara a potom nasut iskopavanom zemljom da bi se površina nivelisala. Temelji crkve osveštani su 1932. godine.

Izuzetno lep ikonostas postavaljen je novembra 1939. godine. Njegovo idejno rešenje dao je ruski akademski slikar Ivan Dikij, koji je oslikao i veći broj ikona u hramu, a duborez u srpsko-vizantijskom stilu izradio je Aleksandar Petrovič Retkin, od slavonskog hrasta.

Ikone su, takođe delo jednog "belog Rusa", poznatog ikonopisca Aleksandra Seljanka, umetnički molovane na jelovim daskama, kao i krst na ikonostasu.

Prva inicijativa za izgradnju crkve u Ljuboviji bila je 8. novembra 1893, kada su meštani ove varošice sa selima Lonjin i Drabić uputili molbu načelniku Sreza azbukovačkog. U molbi se navodi da je obezbeđeno zemljište na jednoj maloj zaravni iznad sreskog puta, pored same Ljubovije. No, poplava koja je zadesila i uništila varoš 29. oktobra 1896. ugasila je svaku nadu. Ukazom kralja Aleksandra Prvog, 5. maja 1897, Ljubovija je premeštena na sadašnje mesto.

Milan S. Mladenović, hroničar Azbukovice, priča za "Novosti" da je 1. marta 1928. na zboru građanstva Ljubovije sa predstavnicima okolnih sela Čitluk, Lonjin i Donja Bukovica, jednoglasno prihvaćen predlog uglednog i među azbukovačkim narodom veoma poštovanog sveštenika izbeglog iz Rusije, paroha Aleksandra V. Kozlova o podizanju hrama u gradu.

- Od 110 punopravnih glasača varošice, samo jedan je glasao protiv podizanja crkve - priča Mladenović.

- Na istom zboru neki su dali i prve priloge za podizanje crkve, jer Ljubovija od svog postanja nije imala bogomolju. Nakon dobijanja blagoslova od vladike šabačko-valjevskog Mihaila, Građevinski odbor je konstatovao da treba sazidati hram dostojan Doma Gospodnjeg i ujedno bi bio ukras mestu.

Jerejsko osvećenje crkve obavio je novembra 1939. paroh Kozlov, a svečano arhijerejsko osvećenje učinio je, na Malu Gospojinu, godinu kasnije episkop šabačko-valjevski dr Simeon sa sveštenstvom i u prisustvu oko 6.000 vernika.

Sećanje i na "bele" Ruse

SVETINjA u Ljuboviji, istovremeno svedoči o značaju ruskih emigranata koji su u Srbiju i Kraljevinu SHS. Među "belim" Rusima, koji su posle Oktobarske revolucije došli u Srbiju, bilo je mnogo istaknutih inženjera, naučnika, arhitekata, lekara... U to doba bilo je teško pronaći varošicu bez bar nekoliko zaposlenih ruskih izbeglica. Tako je bilo i u malenoj i siromašnoj Ljuboviji. Uz Androsova, Teplova, Redkina, Dikija i Seljanka, veliki doprinos njenom razvoju dali su i Sergej Smirnov, Vladimir Ganson, Evgenij Zajcev, ali i sveštenici poput Aleksandra Šamraja, Arsenija Ježova, Alekseja Jefremova, Tita Stefanova, Pavela Derkača, jermonaha Andronika...

Vrednosti

HRAM Preobraženja Gospodnjeg u Ljuboviji prema svojim duhovnim, istorijskim, kulturnim i društvenim vrednostima svrstava se u značajno nasleđe Azbukovice, koje svedoči o težnji stanovnika ovog kraja Srbije, u periodu između dva svetska rata, da očuvaju identitet i sećanje na žrtve Prvog svetskog rata.