DRUGARSTVO I BRDA PROBIJALO: U Domu omladine otvorena ižložba o izgradnji pruge Beograd-Bar
MI gradimo prugu, pruga gradi nas, pevali su akcijaši pre pola veka tokom izgradnje pruge Beograd - Bar.
D. Matović
Radili su žestoko i udarnički, ali se i družili, o čemu svedoči izložba "Pruga snova", autora Dušanke Duške Milošević. Otvorena je u Domu omladine, a povodom obeležavanja Dana oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu.
Fotografije i druga arhivska građa, svedoče o najvećem i najskupljem projektu u SFRJ. Izgradnja pruge je počela 1971, a te godine organizovana je velika omladinska radna akcija. U ovom ogromnom poduhvatu učestvovalo je 12.345 brigadira iz SFRJ i 250 iz 13 drugih država. Bili su raspoređeni u 234 radne brigade smeštene u omladinskim naseljima: Jabuka, Prijepolje, Čajetina, Zlatibor, Ražana, Kosjerić, Skrbuša, Kolašin, Ravna Rijeka i Bijelo Polje. Oko 3.000 brigadira je dobilo udarničku značku.
Neki od brigadira mogu se videti i na fotografijama ili u novinskim isečcima. Predstavljene su plakete i druge nagrade za udarnike, kao i fotografije išaranih vaskršnjih jaja koja se čuvaju u Etnografskom muzeju. Na jednoj slici je mali "vodonoša" u prugastim pantalonama, sa balonom punim vode koji je skoro težak kao on. I potpisi ispod fotografija pričaju...
Na jednoj su nasmejene devojke sa krampovima, a ispod piše: "OPREZNE I ODBOJNE. Devojke se brane pre nego što neko uspe da baci oko na njih." Slike dočaravaju drugarsku atmosferu, a tih godina izlazile su i poštanske marke sa upečatljivim delovima pruge.
Željena još od 19. veka
BARSKU prugu su još u 19. veku planirale Srbija i Turska, ali je tek 1951. osnovana Direkcija za njenu izgradnju. Prvi radovi su počeli godinu kasnije, ali su nedostajala sredstva. Prva je u saobraćaj, 29. novembra 1958, puštena deonica Bar - Titograd, duga 51 kilometar. Do Valjeva je pruga stigla istog datuma deceniju kasnije, a u Užice 1972. Do početka sedamdesetih izgrađeno je 229 kilometara i tada je preostalo da se izgradi najteži i najskuplji deo, sa velikim brojem betonskih i čeličnih mostova, kao i zahtevnih tunela.
Izgradnja pruge Beograd - Bar bila je jedan od najsloženijih građevinskih projekata u Evropi, zbog zahtevnog i teško pristupačnog terena. O veličini poduhvata govore podaci: pruga je duga 380 kilometara, ima 254 tunela ukupne dužine 114 kilometara i više od 234 mosta dužine 14.593 metra. Za izgradnju pruge je utrošeno 1.200.000 radnih sati, a puštena je u rad 28. maja 1976. Prvi je njome prošao "Plavi voz" u kojem je bio Tito sa suprugom Jovankom i najvišim državnim funkcionerima. Redovan saobraćaj je počeo dva dana kasnije.
Povodom uspešno završenih radova Titovim ukazom iz 1977. učesnici ORA "Beograd-Bar" odlikovani su Ordenom bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem.