GRABOVAC BIO ČUVAR LJUBOSTINJE: Obnavlja se tvrđava kod Trstenika iz doba cara Justinijana

Država je odlučila da pomogne lokalnoj zajedni ci značajnim sredstvima kako bi se srednjovekovno utvrđenje, najživlje u vreme stolovanja kneginje Milice Hrebeljanović u obližnjem manastiru Ljubostinja posle 1389. godine, konačno istražilo i otvorilo za naučnike i turiste.

Za izradu projektnotehničke dokumentacije celog kompleksa Grabovačke tvrđave, poznate u narodu i pod imenom Jerinin grad, Trstenik je dobio 3,4 miliona dinara kroz program Kabineta ministra bez portfelja zaduženog za koordinaciju ravnomernog regionalnog razvoja.

- Gabrovačka tvrđava, tri kilometra zapadno od Trstenika na brdu iznad Zapadne Morave ima ostatke dveju kula na uzvišici, koje su dugim bedemom bile povezane sa kulom nad samom rekom - navodi građevinski inženjer Miloš Miletić, koji je pripremao predlog projekta. - Lokalitet je na području mesta Grabovac, površine je jedan hektar i na nadmorskoj visini do 300 metara.

Grabovac je još nedovoljno istražen arheološki. Pretposta vlja se da ga je podigao vizntijski car Justinijan, a srpski srednjovekovni vladari su ga obnovili i proširili.

Jerinin grad, jedan od najmanje tri u Srbiji, podeljen je u tri celine: dugi zid, donji i gornji grad. U istorijskim spisima spominju se još neki delovi ovog grada: suvi rov,
stepenište i podgrađe.

Prilikom nekoliko arheoloških iskopavanja tokom 2010. i 2012, pronađeni su vredni komadi oružja, potkovice, srebrnjaci iz vremena Vuka Brankovića , keramički predmeti...

Do nalazišta se, za sada samo u teoriji i ne uvek uspešno zbog rastinja, stiže pešačkom stazom dugom 500 metara pored puta Grabovac- Lozna.

Kako saznajemo, finansiraće se kompletno urbanističko rešenje za namenu kompleksa, izrada dokumentacije za pristupne saobraćajnice sa parkingom, saobraćajna, vertikalna i turističkoinformativna signalizacija za posetioce kompleksa.

- Izrada projektne dokumentacije sadnje i opremanja zelenilom, dekorativnog rastinja i mobilijara kompleksa tvrđave, kao i projektne dokumentacije za otkrivanje atraktivnih mesta zidina, prikupljanje i deponovanje istraženih delova, posebnih delova i elemenata, poput vidikovca na tvrđavi biće deo projekta - piše u planovima za uređenje.

Pretpostavlja se da je strateška pozicija utvrđenja bila posebno značajna kada se u trsteničkom kraju nalazila srpska vojska štiteći manastir Ljubostinju, odakle je kneginja Milica vodila državu sve do punoletstva sina, despota Stefana Lazarevića.

I same dimenzije ove fortifikacije nagoveštavaju njenu važnost: osim dve kule i zidina 350 metara dužine, širine dva i visine osam metara, unutar tvrđave su i tragovi manjih građevina. Već dužina zidova ukazuje da je reč o gradu, koji je čak dva puta veći od Magliča kod Kraljeva i tri puta veći od Koznika, koji se nalazi na granici opština Aleksandrovac i Brus.

- Lokalitet je proglašen za nepokretno kulturno dobro sedamdesetih godina 20. veka - ispričala je dr Marija Marić iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kraljevo, koja je 2012. istraživala lokalitet. - Jerinin grad, Tvrđavu Grabovac, spominju i putopisci Titelbah i Deroko. Svi su oni na brdu nad Moravom videli kule i odličnu stratešku tačku za kontrolu doline reke, puta koji je vodio ka srednjovekovnoj prestonici Kruševcu.