PALATA NEMANJIĆA U SRCU TREBINJA: Ispod sahat-kule otkriveno utvrđenje sa zgradom, tornjem i crkvom
ARHEOLOŠKA istraživanja u trebinjskom Muzeju Hercegovine, otkrila su da je sahat-kula iz 18. veka, nadzidana na srednjovekovne temelje, za koje se pretpostavlja da su episkopsko sedište i palata, u kojoj su stolovali i Nemanjići, a među njima i kraljica Jelena Anžujska, koja je iz Trebinja vladala srpskim zemljama krajem 13. veka.
Istraživanja dvorišta Muzeja Hercegovine počela su 2013. i nastavljena su ispod samog muzeja gde je otkriven široki bedem, koji upućuje da je na tom mestu postojao grad sa palatom i crkvom.
- Bedemi su širine metar i po, rađeni su od pritesanog i tesanog kamena, kvalitetne izrade - rekla je Ivana Grujić, direktor Muzeja Hercegovine. - Po svojoj strukturi kazuju na jedno starije srednjovekovno utvrđenje, za koje mi ne možemo tačno da kažemo iz kog je veka, ali je zasigurno iz srednjovekovnog perioda. U okviru tog utvrđenja nalazila se zgrada, odnosno palata kao i toranj, na koji je naknadno nazidana sahat-kula 1738. godine.
Taj toranj i stepenište ukazuju na postojanje crkve u Starom gradu, najverovatnije Svetog arhangela Mihajla. Najznačajniji podaci o ovom otkriću su pronađeni u Šematizmu iz 1890, gde svešetnik Savo Pješćić opisuje trebinjski manastir: zidine koje su davno iščezle, odnosno ne vide se golim okom, osim jednog dela vidljivog na mestu gde je najdublja reka. To mesto nazivaju Banj vir, i Pješćić u tom izveštaju pominje da se nada da je to bilo sedište episkopa i da je tu bio manastir, odnosno kaluđerske odaje i Crkva Svetog arhangela Mihajla.
- On se nadao da će se u Starom gradu podići neka mala crkvica, te da će ponovo zazvoniti zvono sa tog tornja koji je preuređen u sahat-kulu - dodaje Grujićeva.
Trebinje se pominje još u 10. veku, kao sedište župe Travunije i kneza Vojislava. Od 1168. do 1375. je pod vlašću Nemanjića. Posle smrti kralja Uroša, kraljica Jelena Anžujska, iz ovih dvora vlada srpskim zemljama.
U Muzeju Hercegovine nadaju se da će istraživanja biti nastavljena, koja će ustvari otkriti šta se sve nalazilo na prostoru te ustanove. Ističu i da je ovo otkriće arheološki presedan, s obzirom na to da se obično na mestima gde se pronađu vredni ostaci grade muzeji, a u Trebinju je suprotan slučaj. - Verujemo da će naredna istraživanja kompletirati sliku šta je sve sadržavalo srednjovekovno utvrđenje, koje je moglo biti i sedište srpskih župana, kao i crkvene vlasti, odnosno episkopa sa crkvom. Za sve to postoje istorijski izvori, kao i da je tu bilo sedište Jelene Anžujske, odnosno administrativni centar te srednjovekovne države - istakla je Ivana Grujić.
Pismo Stevana Pravice
U ARHIVU Muzeja pronađena su i pisma prote Stevana Pravice, s početka 20. veka, koji se obraćao Zemaljskoj vladi i muzeju u Sarajevu, mitropolitu i tadašnjem načelniku opštine Trebinje, u kojem moli da se istraže ostaci trebinjskog manastira, ali i da se spreči na tom mestu
predviđena gradnja austrougarskog vojnog objekta. On je u poslednjem pismu napisao da nije uspeo nikoga da zainteresuje da se spreči izgradnja austrougarske kasarne, upravo na mestu srednjovekovnog starog grada.