HARVARD OTKRIVA PROŠLOST SVETA NA VIMINACIJUMU: Srpski Arheološki institut i vodeći američki univerzitet počinju svetski DNK projekat

- Savremeno stanovništvo Srbije ima 40 odsto gena balkanskih starosedelaca koji su ovde prisutni od praistorije i oko 60 odsto slovenskih gena, pokazala su dosadašnja istraživanja - kaže antrolopolog Ilija Mikić iz Arheološkog instituta u Beogradu, dugogodišnji član tima istraživača Viminacijuma. - DNK profil savremenog stanovništva je dobijen analizama u laboratoriji za DNK na Biološkom fakultetu kojom rukovodi prof. dr Dušan Keckarević, a prof. dr Miodrag Grbić je utvrdio je da naša sadašnja populacija sadrži i slovenske i gene starobalkanskih ljudi. Prof. dr Željko Tomanović, dopisni član SANU, ističe da su Sloveni na ove prostore došli najverovatnije sa područja današnje Rusije ili Ukrajine. Rezultati istraživanja dokazuju kontinuitet života i naseljavanja, ali i vrlo stabilno prisustvo satrobalkanskih gena.

Arheološki lokalitet Viminacijum je po veličini i istraženosti nekropola jedinstven na teritoriji celog Rimskog Carstva. Tokom arheoloških iskopavanja istraženo je više od 14.000 grobova i 20.000 skeleta, a ta riznica arheološkog i antropološkog materijala privukla je vrhunske svetske naučne institucije.

- Upravo je u toku potpisivanje novog ugovora o akademskoj saradnji između Arheološkog instituta i Laboratorije Dejvid Rajh na Harvardu - kaže dr Snežana Golubović, direktorka Arheološkog instituta u Beogradu. - Na osnovu te saradnje biće realizovan do sada najveći DNK projekat u svetskim razmerama. Svečano potpistivanje ugovora sa Harvardom obaviće se 9. juna u Ministarstvu nauke.

Istraživanje drevne DNK na uzorcima sa Viminacijuma u saradnji sa Laboratorijom Dejvid Rajh Harvardovog medicinskog fakulteta je počelo 2018. kada je sa nalazišta poslato prvih 50 uzoraka iz rimskog perioda od 1. do 4. veka nove ere.

- Rezultati istraživanja pokazali su da je stanovništvo Viminacijuma iz rimskog perioda bilo kosmopolitsko, a u velikom broju lokalnog starobalkanskog porekla - kaže dr Mikić. - Značajan upliv ljudi došao je sa prostora Anadolije, a u manjoj meri je bilo stanovnika poreklom iz Istočne i Severne Afrike. Vrlo ilustrativan primer kosmopolitizma otkrili smo u jednom olovnom kovčegu sa bliskoistočnim ukrasima u kome je bio sahranjen bračni par, Rimljanin - Starobalkanac i Rimljanka iz Anadolije. Tada je napravljen sporazum o saradnji između Arheološkog instituta u Beogradu, Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Instituta za evolutivnu biologiju u Barseloni i Laboratorije Dejvid Rajh sa Harvarda.

Ugovorom Arheološkog instituta sa Harvardom koji će biti potpisan 9. juna započeće novo multidisciplinarno istraživanje koje će uključiti vrhunske stručnjake iz oblasti genetike, arheologije, istorije, antropologije, lingvistike.

- Na ovaj način dobićemo jasniju sliku o stanovništvu Balkana tokom prvog milenijuma naše ere - kaže prof. dr Miomir Korać, dugogodišnji direktor Arheološkog instituta i rukovodilac projekta "Viminacijum - rimski grad i vojni logor". - Ovi rezultati se mogu dobiti samo istraživanjem velikog broja uzoraka, oko 1.000 skeleta, a tako veliku nekropolu ima samo Viminacijum. Prethodnim antropološkim i arheološkim istraživanjima utvrđeno je da su se na ovom području mnoge populacije smenjivale, ali da je postojao kontinuitet življenja od perioda praistorije pa sve do kasnog srednjeg veka. Dalje analize pokušaće da daju preciznije odgovore o migracijama na ovaj prostor iz različitih delova Evrope. Deo istraživačkog tima je i harvardski profesor Kajl Harper, sa univerziteta u Oklahomi, koji dešifruje tajne prošlosti koristeći rezultate priridnih nauka. On će u svečanoj sali SANU 8. juna govoriti o značaju teritorije Srbije sa koje je poticalo čak 18 rimskih imperatora.

BALKANSKA REVOLUCIJA

PROFESOR Kajl Harper u svečanoj sali SANU održaće predavanje "Dunavska granica i balkanska revolucija u Rimskom carstvu: kako DNK i arheologija osvetljavaju cikluse krize i restauracije u kasnoj antici", u četvrtak 8. juna sa početkom u 18 časova.

- Brojna otkrića u istoriji Rimskog carstva, od kojih mnoga dolaze sa arheoloških nalazišta sa teritorije današnje Srbije, pokazuju neočekivane uvide u prirodu i uzroke promena unutar Carstva. Vekovi između "krize trećeg veka" i vladavine Justinijana sredinom 6. svedoci su niza kriza, uključujući humane i ekološke (masovne migracije, klimatske promene i pandemijske bolesti). U ovom periodu vladavina Rimskog carstva je preneta na niz carskih dinastija koje su uglavnom sa Srednjeg Podunavlja i balkanskog su porekla - kaže profesor Harper.