POTRESNI IMENIK HRABRIH STRADALNIKA: Jedinstvena knjiga knjiga Milorada Radojčića iz Valjeva
Prilježnim istraživanjem, tokom više decenija, publicista Milorad Radojčić iz Valjeva načinio je jedinstven, potresni imenik. Prikupio je imena 11.500 vojnika i civila iz grada na Kolubari i okoline, žrtava ratova s početka prošlog veka, koje do sada niko, na jednom mestu, nije sabrao.
Foto: B. Puzović
Knjiga “Da se ne zaborave-Valjevci u ratovima 1912.-1918.-Pomenik ratnim žrtvama”, koju su objavili ovdašnja Matična biblioteka “Ljubomir Nenadović” i Međuopštinski istorijski arhiv, sadrži i brojne druge podatke – mesto rođenja i smrti, bračno stanje, imena dece, zanimanje, stručnu spremu... Za vojnike, imena jedinica u kojima su bili, bolesti koje su preležali... Tu su i informacije u Valjevu, učešću njegovih stanovnika u ratovima.
- Baveći se više od pola veka zavičajnom istorijom, uočio sam da se piše uglavnom o ratnim uspesima, pobedama, istaknutim vojnicima, a zapostavlja se negativna strana, žrtve, materijalna šteta, mnoštvo problema koje veliki sukobi nose – kaže Milorad Radojčić. - Naročito je tužna činjenica da nema nikakvih spiskova stradalnika, kao potomak poginulog ratnika počeo sam da razmišljam šta bih mogao da učinim, da se to ispravi.
DRUGI TOM
- U planu je da drugi tom ove knjige krajem godine izađe iz štampe i u njemu će biti pobrojane sve žrtve koje nisu poreklom iz Valjeva i okoline, vež su nastradali, ili preminuli na ovom području – otkriva Radojčić. - Sadržavaće i biografije nosilaca Karađorđeve zvezde, najvišeg ratnog priznanja i Albanske spomenice, te ljudi koji su bili ratnici, ali su se potom, u mirnodopskim uslovima, afirmisali u određenim oblastima, kao i popis i opis spomen-obeležja podignutih stradalnicima u čast.
U Istorijskom arhivu pronašao je, veli, bogatu građu nekadašnjeg Invalidskog fonda Valjeva, s podacima o ljudima čije su porodice, da bi dobile invalidnine, bile dužne da dostave izvode iz matičnih knjiga rođenih i venčanih, potvrde o imovnom stanju, podatke vojnih organa da je stradao. Uz to, razgovarao je sa potomcima poginulih i preminulih, poznavaocima prilika u valjevskom kraju u to vreme, obilazio seoska groblja, krajputaše...
DRAGULj
- Milorad Radojčić je dužnu pažnju posvetio svakom ko je stradao u to doba užasa i patnje, bez obzira na uzrast i pol – ističe u recenziji istoričar Mr Miloje Ž. Nikolić. - Zbog dragocenih činjenica koje donosi, ova knjiga predstavlja dragulj među našom memorijalnom literaturom koja je posvećena žrtvama oslobodilačkih ratova Srbije sa početka dvadesetog stoleća.- Nadgrobni spomenici, zubom vremena, ali i ljudskog nemara, polako nestaju – kaže Radojčić. - Siguran sam da će ova knjiga da postane i ostane trajni spomenik hrabrim precima.