PUPIN STVARAO AMERIČKU RATNU AVIJATIKU: Srpski naučnik bio osnivač vazduhoplovne agencije NACA

Boris Subašić

04. 03. 2023. u 11:26

SRPSKI naučnik Mihajlo Pupin bio je 3.marta 1915. među osnivačima prve vazduhoplovne institucije SAD poznate kao NACA (Nacionalni savetodavni odbor za aeronautiku), prethodnice NASA, sa zadatkom sa zadatak da u najkraćem roku razvije saradnju između američke vlade, naučnih institucija i industrije na projektima razvoja ratnog vazduhoplovstva.

vikipedija

Posle 43 godine ova agencija je formalno raspuštena a 8.000 članova njenog osoblja i imovina su preseljeni u tek osnovanu Nacionalnu upravu za vazduhoplovstvo i svemir poznatiju kao NASA.

Prvi sastanak rukovodstva NACA, u kome bio Pupin, održan je 23. aprila 1915. u kancelariji brigadnog generala Džordža Skrivena koji se smatra osnivačem američkog ratnog vazduhoplovstva.

Izbijanje rata u Evropi 1914. pokazalo je da se avioni više ne koriste samo za izviđanje već i za oružane napade. General Skriven je američkoj vladi predstavio izveštaj o zaostajanju američkog vazduhoplovnog programa za evropskim i zahtevao hitno stvaranje NACA.

Profesor Kolumbija univrziteta Mihajlo Pupin je kao vrhunski naučnik u oblasti telekomunikacija odmah angažovan da reši probleme ostvarivanja veza među vazduhoplovima i sa bazom na zemlji.

O tome svedoči pismo koje mu je oktobra 1922. uputio tadašnji predsednik SAD Vorena Harding. On Pupina obaveštava da "sa žaljenjem prima njegovu ostavku na položaj u NACA" i "izražava zahvalnost u ime vlade i naroda SAD za Pupinove usluge", među kojima su veze za komunikacije između aviona i radio-telefon. Tokom Velikog rata Pupin je organizovao i istraživačku grupu koja se bavila tehnikama detekcije podmornica, među kojima je i sonar.

U Drugom svetskom ratu NACA je u SAD nazivana "Sila koja stoji iza naše nadmoći u vazduhu" zbog ključne uloge u stvaranju tehničko-tehnoloških inovacija, među kojima su bile najvažniji kompresori koji su omogućili dugi domet bombardera i projekati prvih nadzvučnih aviona. Agencija NACA je 1958. preimenovana u NASA.

Pogledajte više