U RIZAMA I LEKARI I BOTANIČARI: Prirodnjački muzej u Beogradu organizuje prvu multidisciplinarnu izložbu o lečenju u srednjovekovnoj Srbiji

Ova rukopisna knjiga izuzetno je svedočanstvo koje otkriva nemanjićku Srbiju u drugačijem svetlu od uobičajenih predstava zapadne istoriografije o srednjem veku kao o neprosvećenom i mračnom dobu. U pravoslavnoj vaseljeni bilo je drugačije, jer je ona održala i sačuvala antička znanja i civilizaciju.

Zbog toga izložba "Hilandarski medicinski kodeks i srpska srednjovekovna medicina" Prirodnjačkog muzeja u Beogradu, kao prvi ikada napravljeni multidisciplinarni prikaz ovog dela naše istorije i kulture, ima izuzetan značaj.

- "Hilandarski medicinski kodeks" u prepisu iz 15-16. veka je jedinstven zbornik medicinskih i farmakoloških spisa koji se može smatrati ne samo prvom prvom srpskom, već i prvom slovenskom farmakopejom - kaže autor izložbe Aleksandra Savić, muzejski savetnik Prirodnjačkog muzeja.

- Drugi slovenski narodi toga doba nemaju takve knjige, što pokazuje prosvećenost, dalekovidost i povezanost naših vladara sa svetom, pre svih Svetog Save. Kodeks je zbornik medicinskih i farmakoloških spisa najsavremenije zapadne Salerno-Monpelje škole kombinovan sa istočnom praksom koju je Sava preuzeo iz čuvenog lečilišta manastira Bogorodice Evergetide u Carigradu. Na izložbi će biti predstavljena dostignuća medicine u različitim civilizacijama širom sveta koja su bila u primeni u prvim srpskim bolnicama, u manastirima Hilandar i Studenica, kao i prvi lekari u Srbiji, manastirska, dvorska i gradska medicina.

Koautor izložbe dr Snežana Jarić, naučni savetnik u Institutu za biološka istraživanja "Siniša Stanković", prva je predstavila "Hilandarski medicinski kodeks" u uglednim stranim naučnim časopisima.

- Radovi o "Hilandarskom medicinskom kodeksu" izazazvali su ogromnu pažnju i doživeli mnogo citiranja - kaže dr Jarić.

- Moglo bi se reći da su doživljeni kao otkriće jedne nepoznate kulture. Kodeks je prvo pisano delo na starosrpskom koje sadrži botaničku terminologiju i možemo ga smatrati pretečom srpske botanike. Zadivljujuće je sa koliko su detalja, od geografskog porekla i rasprostranjenosti, do mesta gde se mogu pronaći, opisani sastojci lekova mineralnog, biljnog i životinjskog porekla. Još više divljenja izazivaju precizna upustva o doziranju medikamenata i upozorenjima koji lek treba primenjivati, s obzirom na konstituciju i stanje pacijenta.

Na izložbi će biti prikazana fototipija "Hilandarskog medicinskog kodeksa", a kao posebna celina njen farmakološki spis sa brojnim lekovitim biljkama i opisom njihovog dejstva.

- Mnoge od njih su i danas aktuelne: kamilica, majčina dušica, nana, aloja, pelin, kopriva, matičnjak, ricinus, dok se druge, kao otrovne, više ne primenjuju - kaže Aleksandra Savić.

- Institut za proučavanje lekovitog bilja "Dr Josif Pančić", prijatelj izložbe, upravo istražuje medikamente opisane u Kodeksu, da bi utvrdio njihovo dejstvo i moguću savremenu primenu. Deo izložbe je posvećen lekovima životinjskog i mineralog porekla iz zbirki Prirodnjačkog muzeja i Hemijskog fakulteta u Beogradu. Autor ilustracija je Bora Milićević, likovni tehničar Prirodnjačkog muzeja, a kuriozitet će biti izuzetno retki srednjovekovni medicinski artefakti sa područja Srbije: hirurški nož, svrdlo za vađenje metaka, pincete, skalpeli, makaze, naočare lekara, bočice... Njih smo dobili ljubaznošću Muzeja "Ras" u Novom Pazaru i riznice srednjovekovnih medicinskih instrumenata manastira Banja u Pribojskoj Banji, a Narodni muzej u Kikindi nam je pozajmio lobanju čoveka na kojoj je obavljen hirurški zahvat.

Izložba se organizuje uz blagoslov Eparhije mileševske i uz posebno odobrenje manastira Hilandar za snimanje zvuka i fotografija prirode Svete Gore i zdanja, a biće upotpunjena namenski komponovanom muzikom i fotografijama manastira Hilandara i prirode Svete Gore, autora Aleksandra Vl. Markovića.

SVEČANO NA MALOM KALEMEGDANU

IZLOŽBA "Hilandarski medicinski kodeks i srpska srednjovekovna medicina" biće otvorena u četvrtak, 26. januara, u 13 časova, u Galeriji Prirodnjačkog muzeja na Malom Kalemegdanu. Na svečanom otvaranju publici će se obratiti Slavko Spasić, direktor Prirodnjačkog muzeja, autorke izložbe Aleksandra Savić i dr Snežana Jarić, kao i dr Katarina Šavikin, pomoćnik direktora za nauku Instituta za proučavanje lekovitog bilja "Dr Josif Pančić".