FRANKO OSTAO BEZ OBELEŽJA: Španija najzad raskrstila sa poslednjim simbolima crne epohe svoje novije istorije
ČETIRI i po decenije trebalo je Španiji da ukloni i poslednju statuu svog diktatora Franciska Franka.
Foto Tanjug/EPA
Na generala, koji je, u duhu i po uzusima fašizma, vladao Španijom od 1939. do svoje smrti 1975. godine, podsećala je do juče statua u španskoj enklavi Melilji, na severozapadnoj obali Afrike.
Jedini koji su pružili otpor uklanjanju spomenika Franku jesu članovi krajnje desničarske stranke Voks u Melilji. Sve ostale partije ove španske enklave delile su mišljenje da sećanju na diktatora više nema mesta. Radnici su uništili postolje i odneli statuu koja je stajala na kapijama grada. Elena Fernandes Trevino, iz skupštine Melilje, opisala je uklanjanje statue kao istorijski čin. Podsetila je da je to bila "još jedina preostala statua posvećena španskom diktatoru". Demontiranje kraj jedne epohe, Foto MercoPress
Frankova vladavina otpočela je krvavo. Više od 30.000 ljudi izgubilo je život u Španskom građanskom ratu, od 1936. do 1939. godine, u kom su Frankove nacionalističke snage porazile republikansku vladu. Franko se prozvao "vođom po milosti Božjoj", a krv je nastavila da se proliva. Franko je beskompromisno vladao Španijom sve do smrti 1975. godine.
USPON I PAD DIKTATORA
KLjUČNA ličnost novije španske crne istorije, Francisko Franko, postao je, sa 33 godine, 1926. najmlađi general u Španiji. Posle izborne pobede levičarskog Populističkog fronta, 1936. godine, Franko i ostali generali izrazili su revolt, što je zemlju uvelo u trogodišnji građanski rat.
Potpomognut nacističkom Nemačkom i italijanskim generalom Benitom Musolinijem, Franko je pobedio i 1939. godine ustanovio diktaturu, koja je opstala do 1975. kad je Španija postala monarhija. Kralj Huan Karlos krunisan je samo dva dana posle Frankove smrti.
Ali žrtve frankizma, prvi put su priznate Zakonom o istorijskom pamćenju tek 2007. godine. Po donošenju tog zakona, simboli diktatorskog režima počeli su polako da se uklanjaju. Među njima, falangistički ekvivalent fašističke svastike(jaram i strele), parole u slavu Franka i njegovih generala ispisane na zidovima crkava, kao i u imenima ulica.
A sada je uklonjena i ova poslednja statua, postavljena 1978. godine, u znak sećanja na Frankovu ulogu komandanta španskih legija, u ratu koji je Španija vodila protiv berberskih plemena u Maroku, dvadesetih godina prošlog veka.
Da ironija bude veća, general Franko je sahranjen u mauzoleju "Dolina palih", podignutom mahom prinudnim radom političkih zatvorenika, koji su i stradali od njegovog režima. U tom spomen-kompleksu na obodu Madrida, počiva na desetine hiljada poginulih u Španskom građanskom ratu.
Godine 2019. Frankovi posmrtni ostaci preseljeni su u grob van memorijalnog kompleksa, da bi, kako je tada izjavio zamenik premijera Karmen Kalvo, "pali borci napokon imali svoj mir".
U Španiji današnjice, međutim, nad zemljom još stoje dve senke Frankovog diktatorskog režima. Jedna je u Kataloniji, druga u Bastilji, ističu analitičari, koji tvrde da je nacionalističkih pokreta u ova dva regiona Španije neuporedivo više nego što ih je ikada bilo pre Frankovog ustoličenja, 1936. godine.