ZAGREB POSLE 78 GODINA TRAŽI ŽRTVE USTAŠA: Hrvatska naložila početak procedure ekshumacije Srba mučki ubijenih u Slavoniji 1942. godine
HRVATSKI ministar branitelja Tomo Medved naložio je da započne procedura ekshumacije posmrtnih ostataka Srba koje su ustaše likvidirale u prvim godinama Drugog svetskog rata.
Arhiva Novosti
To je prvi put da Ministarstvo hrvatskih branitelja pripremi tehničke uslove za ekshumaciju Srba u Hrvatskoj koji su u NDH ubijeni samo zato što su bili Srbi. Za početak, ekshumacija će se sprovoditi na području Slavonije.
Sve je počelo tako što je Veljko Džakula napisao pismo ministru Medvedu i zatražio da se sprovede ekshumacija posmrtnih ostataka Srba koji su ubijeni 1942. godine na području Pakraca, a njihova su tela bačena u bunare u selu Dereza i Kustonje. U pismu je Džakula, političar iz redova Srba, aktivan u Slavoniji, napisao da su u bunarima završila i tela 12 članova njegove porodice. Veljko Džakula rođen je u Pakracu, otac mu je bio zidar, majka domaćica, a članovi njegove porodice delili su tužnu sudbinu Srba koji su nastradali od ustaške ruke.
Večni mir, mnogo godina posle strašnih događaja oko Pakraca, sad bi mogle da nađu žrtve ustaškog terora i zločina koji su se dogodili od 4. avgusta 1942. kada je u tom kraju ubijeno 249 Srba. Ustaše su upale u sela u kojima su živeli Srbi, odvodili sve, mučili ih, da bi ih na kraju ili zaklali ili ubili iz pištolja. Njihova tela bačena su u bunare, a precizna dokumentacija koju čuvaju Srbi iz tog kraja ukazuje da je ubijeno 120 muškaraca, 64 žene, 37 muške i 28 ženske dece.
Brojna su i svedočenja ljudi koji su preživeli ustaški masakr u selima Omanovac, Batinjani, Obrijež, Dereza i Kustonje, kada je proterano više od 700 stanovnika, a većina je i ubijena. Tako je Stojan Damjanović, koji je u to vreme bio dete, svedočio kako su sela napadnuta, a nije pomoglo ni to što su meštani spavali po šumama da izbegnu ustaški nož. Oni koji nisu uspeli da pobegnu morali su u kolonu, koja je najčešće vodila na stratište u lokalnoj Crkvi Sv. Georgija. I danas se čuva popis žrtava koje su bačene u bunar.
PODSTREK I ZA DRUGE KRAJEVE
Iza kulisa javnosti već se duže vreme razgovara u hrvatskom političkom vrhu o potrebi ekshumacija srpskih žrtava iz vremena NDH. Inicijativu je pokrenuo i SDSS, koji je koalicioni partner vladajućeg HDZ-a, upozoravajući da je poslednjih desetak godina uništeno na hiljade spomenika, spomen-grobnica i memorijalnih kompleksa žrtava ustaškog režima, a o ekshumacijama srpskih žrtava nije se uopšte vodila briga. Nova vlada Andreja Plenkovića očito je spremna za civilizacijski iskorak. Očekuje se da će Džakulina inicijativa naići i na reakcije u drugim krajevima gde su ustaše ubijale Srbe, od Banije, Like, Korduna, do Knina i juga Hrvatske. Dokumentacija postoji, postupak se sada zna, a očito ima i dobre volje da se nađu posmrtni ostaci srpskih žrtava iz vremena takozvane NDH.
Na Džakulin dopis odmah je reagovao Medved i zatražio da se prikupljena dokumentacija o svim žrtvama prosledi policiji. To je preduslov za dalju proceduru koju propisuje i Zakon o žrtvama, donet za vreme vlade Zorana Milanovića. Do sada se sprovodio isključivo kada je bila reč o hrvatskim žrtvama. Sada preživeli članovi porodica ubijenih Srba treba što hitnije da dostave sve potrebne podatke kako bi Ministarstvo branitelja zatražilo od Državnog tužilaštva saglasnost za ekshumaciju. Ceo taj postupak može da traje i nekoliko meseci dok se ne proveri dokumentacija.
Poslednjih godina intenzivno se sprovode ekshumacije posmrtnih ostataka Hrvata koji su ubijeni u Drugom svetskom ratu, a oko srpskih žrtava nije se vodilo računa. Svake godine članovi porodica ubijenih Srba nalazili su se na komemoraciji u selima oko Pakraca, a proteklih godina uklonjeni su brojni spomenici žrtvama ustaškog terora, pa tako i onima koji su nastradali u Slavoniji. Za vreme ekshumacija Hrvata sa tog područja, predstavnici Srpskog narodnog veća tražili su i da se krene sa ekshumacijom srpskih žrtava, što je na kraju ministar Medved i prihvatio.