VIŠE OD GODINU DANA BIO POKRIVEN: U Zagrebu napokon otkriven spomenik žrtvama Holokausta i ustaškog režima
NAKON više od godine dana kako je bio prekriven zaštitnim materijalom, u Zagrebu je napokon otkriven spomenik žrtvama Holokausta koji je u imenu dobio i dodatak ”i žrtvama ustaškog režima”.
Foto: AP
Spomenik je postavljen pred Glavnim kolodvorom, odakle su ustaše odvodile nevine žrtve, Jevreje, Srbe i Rome u logore, među ostalim i Jasenovac.
Spomenik je urađen slaganjem kofera koje su nosili žrtve pred odlazak u logore. Trebao je da nosi naziv ”Spomenik Holokaustu”, a Jevrejska opština u Zagrebu, srpske organizacije i antifašistička udruženja uporno su tražili da naziv ne bude uopšten, već da se naglasi da je reč o ustaškim žrtvama.
- Nismo mogli da prihvatimo da to bude spomenik za šest miliona ubijenih Jevreja u svetu, kao da se to događalo negde drugde, a ne u NDH. A u toj takozvanoj državi po rasnim zakonima uz Jevreje sistematski su ubijali Srbe, Rome, kao i sve neprijatelje tadašnjeg režima - tvrdi dr. Ognjen Kraus, predsednik Jevrejske opštine Zagreb.
I mnogi istoričari tražili su da se izmeni naziv spomeniku i naglasi da je reč o spomeniku za ustaške žrtve, ali to u gradu Zagrebu, koji je naručio i izradu spomenika nije uvaženo. Naime, u međuvremenu je umro gradonačelnik Milan Bandić i tek je u dogovoru sa novom vlasti došlo do kompromisa.
Istoričar dr. Ivo Goldštajn kaže da je upravo sa mesta gde se spomenik nalazi 800 zagrebačkih Jevreja 1942. godine upućeno u logor Aušvic. Ali, sa tog mesta su u vagone utrpani i brojni Srbi koji su deportovani u logore iz kojih se nikada nisu vratili.
Zagrebački spomenik uradio je vajar Dalibor Stošić, a pojavila se i sumnja da je reč o plagijatu. Spomenik je sličan instalaciji italijanskog umetnika Fabija Maurija ”Zapadni zid plača”, koji je nastao pre tridesetak godina, a bio je izložen na Venecijanskom bijenalu. Stošić je odbio sumnje u plagijat i tvrdi da ga je inspirisao Spilbergov film ”Šindlerova lista”. Uz zagrebački spomenik nalazi se i stara lokomotiva koja je prevozila žrtve do raznih lokacija.
U toku rada na spomeniku bilo je i prepucavanja što treba da piše uz spomenik, a prvobitno se predlagalo da piše isključivo da je reč o žrtvama Holokausta. Ipak, na kraju je to ispravljeno i dodato ”i žrtvama ustaša”.