NAKON 80 GODINA ZVONE ZVONA U KORENICI: Srbi i Hrvati zajedno obnavljaju Hram svetih Mihaila i Gavrila (FOTO)

Gotovo 250 godina od kada je izgrađena i skoro osam decenija kako je srušena, druga najveća pravoslavna crkva u Hrvatskoj dobija nov život. Nov zvonik, nova zvona, nove vernike i sa njima nikad napuštenu veru da na ovom podneblju ima mesta za sve nas bili mi pravoslavci, katolici, muslimani, ateisti...

Tako se ispred oronulih, ali prkosnih zidina spaljenog hrama na obodu centra Korenice, gradića u istočnoj Lici, našlo više od stotinu Srba sa decom iz cele regije. Došli su na obred osveštenja novih zvona.

Opštinskim kranom su, zatim, osveštena zvona postavljena na obnovljeni zvonik. Rekonstrukciju ove vekovne crkve pomažu i opština Plitvička jezera i Ministarstvo kulture Hrvatske.

Crkveni velikodostojnici propovedaju da su hramovi učionice u kojima se učimo rečju božijom. Hram svetih Arhangela Mihaila i Gavrila sa svojom neuništivom istorijom i obećavajućom sadašnjošću je velika škola za sve nas. Za razliku od drugih, ova škola se sada uči da bi se ponavljala. Da bi se kao primer uzajamnog poštovanja, tolerancije i suživota prenosila sa generacije na generaciju širom regiona.

Naravno, crkva iz 18. veka je još daleko od prvobitnog izgleda. I dalje se u ovoj bogomolji sveće pale pod otvorenim nebom i na golom zemljištu oivičenom dotrajalim kamenim zidovima bez ijednog ikonopisa i prozora. Ipak, i sa takve ruševine puca zvonak pogled u bolje i lepše sutra. Pre svega, sa obnovljenog zvonika koji sada novim zvonima doziva sve vernike dobre volje.

Italijani zapalili hram 1943. godine

Najzaslužniji što hram već sada ima status kulturno-istorijskog dobra pod trajnom zaštitom je paroh korenički protonamesnik Nikola Malobabić.

- Prema dostupnim dokumentima hram je počeo da se gradi sredinom 18. veka uz dozvolu kraljice Marije Terezije i završen je 1772. godine. Izgled je zadržao do Drugog svetskog rata kada su ga Italijani 1943. godine zapalili. Pala su zvona i krov tako da je crkva je bila u srušenom stanju sve do devedestih godina. Tokom rata od 1991. do 1995. godine počelo je ćišćenje i obnova hrama. Postavljen je betonski venac na koji je trebalo da bude podignut krov. Prikupljen je materijal za krov, međutim počeo je rat i taj posao nije završen. Nakon rata prikupljenog materijala za krov nije više bilo – naglašava za „Blic“ Malobabić.

Ipak, paroh korenički prikupio je možda i važniji materijal za obnovu hrama.

- Pribavio sam dokumentaciju o nastanku i istoriji crkve i pre nekoliko godina podneo sam zahtev Ministarstvu kulture Hrvatske da hram dobije status kulturnog dobra sa trajnom zaštitom. Nedugo zatim, Ministarstvo kulture dodelilo mu je taj pravni status. Na osnovu tog statusa Ministarstvo kulture i opština Plitvička jezera izdvojili su sredstva za obnovu zvonika. Deo novca dalo je i Vijeće srpske nacionalne manjine opštine Plitvička jezera i Vijeće srpske nacionalne manjine Ličko-senjske županije. Bakreni krst od 3,5 metra priložili su donatori Milan Prica iz Korenice, Zoran Grbić iz Plitvica Sela i Milorad Cvijanović iz Zagreba. Tri zvona teška 400, 200 i 100 kilograma donirao je Branko Drakulić iz Beograda, a poreklom iz Gradine Koreničke – podvlači Malobabić.

Iako hram od potpune obnove deli prema proračunima milioni evra protonamesnik veruje da je taj posao ostvariv.

- Verujem da je uz Božiju pomoć to moguće. Da li će to biti za tri, pet ili deset godina drugo je pitanje. Bitno da se krenulo sa obnovom. Mnogi su bili skeptični da ćemo i ovo uraditi – apostrofira Malobabić.

Za potpunu obnovu hrama potrebno je 2,6 miliona evra

I episkop gornjokarlovački Gerasim konačno ima razloga za blagi osmeh.

- Hram je punih 80 godina bio bez krova, zvonika i zvona pošto je spaljen. Tokom devedesetih godina počela je obnova crkve, ali je ubrzo rat to sprečio. Da bismo pre dve godine uz pomoć opštine Plitvička jezera i Ministarstva kulture Hrvatske vratili zvonik u prvobitni izgled. Sada smo zahvaljujući izuzetnoj donaciji dobrotvora Branka Drakulića dobili i postavili tri nova zvona. Bez pomoći opštine, ministarstva, donatora i Kancelarije za vere Republike Srbije ne bismo mogli da započnemo obnovu crkve – ističe episkop Gerasim i dodaje da opština Plitvička jezera pomaže i rekonstrukciju hrama u Vrelu, nedaleko od Korenice.

Gotovo svi pravoslavni vernici iz cele Like radoznalo se pitaju kada će Hram svetih arhangela Mihaila i Gavrila biti u potpunosti obnovljen. Ipak, crkveni velikodostojnici drugačije gledaju na to pitanje.

- Naši su snovi, a božiji planovi. Rekonstrukcija crkve je višemilionska investicija. Za potpunu obnovu hrama potrebno je oko 2,6 miliona evra. Reč je o istorijsko-kulturnom dobru koje je sveti vladika Danilo Jakšić počeo da gradi od kamena još daleke 1750. godine uz dozvolu kraljice Marije Terezije – naglašava episkop Gerasim.

Činjenica da na projektu obnove hrama sarađuju Srbi i Hrvati raduje gornjokarlovačkog vladiku.

- Mi smo upućeni jedni na druge i moramo da živimo jedni s drugima. Jedni drugima možemo pomoći ako želimo. Svi zajednički delimo isti usud, bili Srbi, Hrvati ili Muslimani. Na to nas upućuje vera svih nas. Svi smo sazdani u obličju božijem i imamo priliku da okrenemo točak istorije – apostrofira episkop Gerasim.

Obredu osveštenja novih zvona Hrama svetih arhangela Mihaila i Gavrila prisustvovao je i Hrvat Ante Kovač, načelnik opštine Plitvička jezera.

- Pomogli smo obnovu zvonika na hramu 2019. godine, a sada smo učestvovali u postavljanju zvonika, čišćenju eksterijera, skidanju zemlje, uređenju parkinga. Mi u budžetu imamo stavku koja predviđa sredstva za pomoć crkvama u opštini. Trećina od tih sredstava namenjena je katoličkim crkvama, trećina pravoslavnim, a trećina crkvama po selima – podvlači Kovač.

U opštini sada živi 27 odsto Srba

Iz te podele opštinskog budžeta može se donekle videti i etnička struktura stanovništva koja je pre rata tokom devedesetih godina bila bitno drugačija – Srbi su činili ubedljivu većinu.

- Sada imamo 27 odsto Srba, možda desetak muslimana dok su ostalo Hrvati iz Like i Bosne i Hercegovine. Do pre 10-15 godina ovde gotovo da nije bilo ničega, znatno lošije se živelo da bi u poslednjoj deceniji počela normalizacija. Sada se relativno dobro živi s tim što je cela opština Plitvička jezera predodređena za turizam pa je zbog korone cela regija prilično stradala – objašnjava Kovač.

Već je četiri godine načelnik opštine pošto je dva puta izabran za tu odgovornu funkciju.

- Život u multinacionalnoj sredini je uvek prednost, a ne nedostatak. Ja kao Hrvat uvek mogu više saznati i naučiti od Srbina nego od Hrvata. Gradina kao najstariji deo Korenice predstavlja veliku kultrunu baštinu sa starim gradom, nekropolama, hramom... Gradimo i astro park pa će cela opština biti pogodna za dvodnevne dečije ekskurzije – naglašava Kovač.

Hram svetih arhangela Mihaila i Gavrila prepoznala je i opština kao kulturno-istorijsko dobro.

- Bez obzira na sve nacionalne tenzije i na to da li smo katolici ili pravoslavci, nema spora da nas hrišćanstvo uči da je Bog jedan. Zato je svaki hram bilo da pripada istočnom ili zapadnom hrišćanstvu vredno izgradnje kao mesto koje budi duhovnost. Pogotovo ako je taj hram deo kulturne baštine. Opština je za obnovu zvonika na crkvi izdvojila 250.000 kuna – zaključuje Kovač.

Voleo bih da doživim obnovu celog hrama

Pored opštine Plitvička jezera, hrvatskog Ministarstva kulture i Srpskog nacionalnog vijeća obnovu Hrama arhangela Mihaila i Gavrila pomažu i donatori. Jedan od njih je Branko Drakulić (77) koji je hramu iz rodnog grada poklonio tri zvona.

- Ovde sam odrastao i završio srednju školu. Hram je druga najveća pravoslavna crkva u Hrvatskoj posle Saborne crkve svetog Vavedenja Presvete Bogorodice u Plaškom. Reč je o kulturno-istorijskom spomeniku pod trajnom zaštitom. Voleo bih da doživim njegovu kompletnu obnovu – naglasio je Drakulić.

Dolaze Ukrajinci ovde da rade

Nevolja gotovo cele Like, a samim tim i Korenice je mali broj radno sposobnog stanovništva. Većina Srba koji su se vratili da žive u ove krajeve su stariji ljudi, a od kako je država postala članica EU mnogi Hrvati su se odselili na Zapad.

-Takav problem ima ceo Balkan pa čak i Bugari i Rumuni. Kakav ćemo život živeti zavisi od samih nas. Da li će nam život biti raj ili pakao. Pošto nema puno radne snage, ovde čak dolaze i Ukrajinci da rade – kaže gornjokarlovački episkop Gerasim.

Vratio sam se uz pomoć UNHCR

Kada je Hram svetih arhangela Mihaila i Gavrila spaljen, Branko Cvetićanin imao je svega dve godine u rodnom Meljinovcu. U tadašnju Titovu Korenicu došao je 1962. godine i zaposlio se kao šumar. Tu se oženio Bosiljkom i dobio ćerke. Silom prilika morao je da se iseli iz grada 1995. godine, ali se u svoju kuću vratio deset godina kasnije.

- Izbegao sam sa ženom u Užice kod ćerke i zeta. Podneo sam 1997. godine zahtev da se vratim u svoju kuću u Korenici. Međutim, to nije išlo tako lako. U njoj su bili Hrvati iz Bosne. Tek 2005. godine uspeo sam uz pomoć UNHCR da se vratim u svoju kuću. U početku je bilo provokacija, ali sada žena i ja normalno živimo s tim što baš malo ima mladih – kaže za „Blic“ Cvetićanin koji je sa suprugom prisustvovao obredu osveštenja zvona.

(Blic)