OSTAO ZAGONETAN I NEPROZORLJIV: Despot Stefan Lazarević preminuo na današnji dan
OSNIVAČ prestonog Beograda despot Stefan Lazarević umro je 19. jula 1427. godine za vreme lova negde pored Mladenovca ili, kako novija istraživanja donose, u selu Glava kod Kragujevca. Sin kneza Lazara i kneginje Milice bio je vazal turskog sultana Bajazita I do 1402. godine, kada se povukao u Carigrad gde je od vizantijskog cara Jovana II Paleologa dobio titulu despota. Bavio se prevođenjem s grčkog, napisao je poslanicu "Slovo ljubve".
Foto promo
U narodu poznat kao Visoki Stevan, vladar, pesnik i ratnik, diplomata i vitez, prvi "gradonačelnik" Beograda mnogo godina posle smrti ostao je zagonetan i neprozorljiv. Jer, žitije koje nam je ostavio Konstantin Filozof, kažu stručnjaci, ponekad više skriva nego što otkriva o sinu kneza Lazara. Despotovu prirodu, pišu istoričari, delimično objašnjavaju okolnosti pod kojima je živeo.
Stalni sukobi sa Turcima ili Ugrima. Nesreće kojima je bio izložen njegov narod, ali i on lično. Njegovog oca, cara Lazara Hrebeljanovića pogubio je Bajazit, njegov budući zet. Neprestano je tinjala borba oko srpskog prestola sa bratom Vukom i sestrićima Brankovićima. Ipak, iz sveopšteg kolapsa despot Stefan je gigantskim naporom uspeo da Srbiju podigne na noge, da je osigura savezom sa moćnom Ugarskom i da je u ekonomskom smislu uvrsti među najuspešnije evropske države toga doba. Stefanov život bio je ratnički, veliki deo proveo je u bojnim pohodima širom Balkana i Male Azije. Ako se izmere razdaljine između svih mesta u kojima znamo da je bio, izlazi da je na konju projahao više od 30.000 kilometara.
- Bio je prvi srpski svetovni i apsolutistički vladar okrenut Evropi, jer nije zavisio od volje svoje uglavnom neposlušne vlastele, već od moći svoje stajaće najamničke vojske, koja mu je osiguravala presto i red u državi - kaže pisac i profesor na američkom univerzitetu Nikola Moravčević, koji je upravo objavio roman o despotu Stefanu "Vitez u doba zla".
- Njegov odnos prema Turcima bio je uslovljen trenutnim političkim interesima Srbije. Uspešno je ratovao na strani Turske da bi zauzvrat očuvao slobodu svoje države. Na vizantijskom dvoru dodeljena mu je despotska titula, a u Budimu je 1408. postao prvi među jednakima, član viteškog reda "Zmaja", koji su osnovali kralj Sigismund i žena mu Varvara. Tako je pravio vitezove od svojih ljudi. Srdačni odnosi između ugarskog i srpskog vladara započeli su velikim darom - Stefan je od Sigismunda na dar dobio Beograd, koji je smatrao "najlepšim mestom od davnina". Ranije se verovalo da su njegove mošti u manastiru Koporinu, a sada se smatra, i analizom DNK navodno potvrđuje da su posmrtni ostaci, ipak u Manasiji.